در حالی که بیت کوین به کاربرد «پرداخت صرف» فناوری بلاک چین محدود شده است، اتریوم از طریق اپلیکیشن‌ها و برنامه‌هایش قادر به پشتیبانی از هر چیزی است. شبکه اپلیکیشن‌محور اتریوم به هر مفهوم، فرآیند، یا عملیات ممکن و شدنی امکان می‌دهد تا از مزایای فناوری بلاک چین بهره‌مند شود و به صورت خودمختار و غیرمتمرکز فعالیت کند. به لطف برنامه‌ریزی باز و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و سهل‌الاستفاده مبتنی بر قراردادهای هوشمند، استفاده از اتریوم با هیچگونه محدودیتی همراه نیست.
ارزجو : شبکه اتریوم توسط یک نهاد غیرانتفاعی سوئیسی موسوم به بنیاد اتریوم (Ethereum Foundation) اداره می‌شود. این شبکه قابلیت‌های عظیمی در اختیار آن دسته کاربران قرار می‌دهد که قادرند کارکردهای گوناگونی را شکل داده و از آنها منفعت ببرند و همچنین در اختیار کسب‌وکارهایی که قادرند از فناوری بلاک چین در راستای ارتقای کارایی فرآیند، عملیات‌ها، و گردش کار خود بهره بگیرند. در این گزارش، اتریوم، مؤلفه‌های آن، چگونگی کارکرد آن، و آنچه که این شبکه را متمایز می‌سازد به طور مشروح مورد بررسی قرار می‌گیرند.
همه داده‌های آنلاین شما ــ ایمیل‌ها، مطالب ارسالی در شبکه‌های اجتماعی، عکس‌ها، و حتی اطلاعات مهم مالی ــ بر روی رایانه‌ها/سرورهایی ذخیره می‌شوند که متعلق به سازمان‌های بزرگ و کوچک یا دولت‌ها هستند و توسط آنها اداره می‌شوند. این امر در مورد اپلیکیشن‌های گوناگونی که استفاده می‌کنید نیز صادق است، زیرا فعالیت‌های شما ــ مثلاً کرایه یک تاکسی ــ توسط ارائه‌دهنده اپلیکیشن رهگیری و ثبت می‌شوند.
شما به عنوان یک کاربر نمی‌توانید مشخص کنید که شخص ثالث به چه نحو می‌تواند داده‌های شخصی و اطلاعات ثبت شده مرتبط با فعالیت‌های آنلاین شما را مدیریت کند. با اینکه این سازمان‌ها در زمینه تأمین امنیت داده‌های شما تخصص دارند، اما احتمال هک داده‌ها و امکان سوءاستفاده و فروش داده‌ها را نمی‌توان مردود شمرد. این امر به «متمرکزسازی» داده‌ها می‌انجامد ــ یعنی اینکه یک سازمان مشخص کنترل داده‌های شما را در دست دارد.
یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین نظیر اتریوم در راستای حل این مشکل تلاش می‌کند تا به صورت خودمختار و به شکل غیرمتمرکز بر مبنای مجموعه‌ای از قواعد تعریف شده فعالیت کند. این پلتفرم امکان پنهان نگه داشتن داده‌های کاربران، هویت آنها، استفاده آنها از اپلیکیشن‌ها، و فعالیت‌های آنها در شبکه را تا حد زیادی میسر می‌سازد و این موارد را تحت کنترل متمرکز قرار نمی‌دهد.
راهکار غیرمتمرکز و خودمختار ــ «ابررایانه جهانی؟»
فرض کنید همه یادداشت‌های مهم مربوط به پایان‌نامه خود را بر روی یک نرم‌افزار واژه‌پردازی نظیر یک اپلیکیشن موبایلی یا یک پورتال وب آنلاین می‌نویسید و اپلیکیشن/پورتال مذکور ناگاه توسط صاحب آن تعطیل می‌شود. به واسطه این امر همه یادداشت‌های مهم شما برای همیشه از بین می‌روند. در شبکه اتریوم، هیچگونه ماهیت واحدی بر داده‌های شما کنترل ندارد و هیچ کس به تنهایی نمی‌تواند فعالیت یک اپلیکیشن را متوقف سازد. تنها کاربران هستند که می‌توانند تغییرات اعمال کنند و در نتیجه بر داده‌های خود کنترل کامل دارند، حتی هنگامی که دسترسی به داده‌ها از طریق یک اپلیکیشن مشخص صورت می‌گیرد.
اتریوم تلاش دارد یک راهکار غیرمتمرکز و دموکراتیک نظیر اینترنت امروزی ارائه دهد که تحت کنترل هیچ ارگان مرکزی قرار ندارد. این شبکه به جای اجرا بر روی چند رایانه متعلق به یک سازمان، بر روی یک شبکه جهانی متشکل از صدها رایانه به اجرا در می‌آید. هر یک از این رایانه‌ها یک گره نامیده می‌شود و متعلق به یک فرد داوطلب ناشناس اما مورد اعتماد است. بدین ترتیب یک «ابررایانه جهانی» ایجاد می‌شود.
هر فردی می‌تواند به آسانی به شبکه اتریوم متصل شده و از منابع گوناگون موجود در آن بهره بگیرد، درست مانند استفاده از سایت‌ها یا پورتال‌های گوناگون بر روی اینترنت یا اپلیکیشن‌های مختلف موبایلی، بعلاوه اینکه در شبکه اتریوم کاربران ناشناس باقی می‌مانند و همه چیز به شکل غیرمتمرکز است.
یک فرد، فرقی نمی‌کند در زمینه فناوری کاربلد باشد یا تازه‌کار، می‌تواند به آسانی اقدام به طراحی، اجرا، و پولی‌سازی اپلیکیشن بر روی شبکه اتریوم کند. همچنین می‌توان از طریق کمک به فعالیت‌های ضروری نظیر استخراج که در راستای حفظ چالاکی و کارکرد شبکه اتریوم مورد نیاز است کسب درآمد کرد.
اتریوم را چگونه می‌توان تعریف کرد؟
اتریوم را به ساده‌ترین عبارت می‌توان یک پلتفرم شبکه‌ای عمومی باز و مبتنی بر بلاک چین تعریف نمود که به برنامه‌نویسان امکان می‌دهد تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مورد استفاده کسب‌وکارها یا کاربران را طراحی کرده و به کار گیرند. این شبکه همانند اینترنت به عنوان یک پلتفرم لازم و ضروری عمل می‌کند که بر روی آن می‌توان یک اکوسیستم مجازی کامل را ایجاد، ذخیره، و اجرا نمود و کاربران می‌توانند به صورت امن و ناشناس از آن استفاده کنند. برخلاف فروشگاه‌های اپلیکیشن که در ازای میزبانی و اجرای اپلیکیشن‌های گوناگون درصدی را طلب می‌کنند، ماهیت غیرمتمرکز و خودمختار اتریوم موجب شده تا استفاده از آن بدون هرگونه هزینه یا همراه با هزینه ناچیز باشد.
مؤلفه‌های مختلف اتریوم چگونه با یکدیگر جفت و جور می‌شوند؟
اتریوم بر بستر بلاک چین شکل گرفته است. بلاک چین در واقع ذخیره‌گاه همه معاملات لازم و ضروری است که در درون شبکه اتفاق می‌افتند. پروتکل بلاک چین همچنین در بر گیرنده مکانیسم اجماع است که به تصمیم‌گیری درباره وظایف مهم نظیر تائید هویت کاربر، مساعدت شرکت‌کننده به شبکه، یا اصالت معاملات، اپلیکیشن‌ها، آدرس‌ها، و نام‌های کاربری کمک می‌کند. خدمات بلاک چین همچنین شامل ذخیره‌سازی و ارائه محتوا می‌شود، اما این خدمات به ذخیره‌سازی جزئیات مربوط به معاملات و تائید صلاحیت نمونه‌های کد محدود می‌شوند.
بر روی بلاک چین یک محفظه جداگانه و اختصاصی برای ذخیره‌سازی محتوای غیرمعامله‌های وجود دارد. برای مثال، می‌توان یک اپلیکیشن ایجاد کرد که فیلم‌های سینمایی را ذخیره می‌کند و به کاربران امکان می‌دهد تا در ازای پرداخت پول به این فیلم‌ها دسترسی پیدا کنند. جزئیات مربوط به پرداخت و حق و حقوق کاربر را می‌توان در درون بلاک چین ذخیره نمود، اما فایل مربوط به فیلم‌ها نیازمند یک فضای ذخیره‌سازی جداگانه است. از آنجا که گره‌های اتریوم کل بلاک چین را ذخیره می‌کنند، در نتیجه نمی‌توان محتوای حجیم و غیرمعامله‌ای را در درون بلاک چین ذخیره نمود. از این رو، یک محفظه داده مبتنی بر IPFS (فایل سیستم میان‌سیاره‌ای) استفاده می‌شود که عرضه بی‌عیب‌ونقص همه نوع داده را امکان‌پذیر می‌سازد.
قراردادهای هوشمند یک بخش مهم دیگر اتریوم هستند. آنها در واقع مجموعه‌های کد با قابلیت خوداجرایی هستند که بر روی بلاک چین ذخیره و اجرا می‌شوند. برای مثال، می‌توان یک اپلیکیشن جذب سرمایه‌گذاری جمعی بر مبنای قراردادهای هوشمند طراحی نمود که هدفش جمع‌آوری حداقل ۱۰ اتر از حداقل هر ۵۰۰ شرکت‌کننده طی یک ماه و تخصیص ۱ سهم به هر شرکت‌کننده در قالب یک پروژه تجاری است. اگر هدف تعیینی محقق شود، در آن صورت پول جمع‌آوری شده به کیف پول صاحب پروژه ارسال می‌شود و شرکت‌کنندگان نیز متناسب با میزان سرمایه‌گذاری خود سهام دریافت می‌کنند. اگر هدف مذکور محقق نشد، اترهای جمع‌آوری شده به شرکت‌کنندگان بازگردانده می‌شوند. این قراردادهای هوشمند در راستای حفظ کارکرد غیرمتمرکز اتریوم حائز اهمیت هستند، زیرا بر روی کدهای مختص خود اجرایی می‌شوند و امکان سانسور، کلاهبرداری، از کار افتادگی، یا مداخله شخص ثالث وجود ندارد.
بسیاری از رابط‌های کاربری نظیر میست براوزر (Mist Browser) جهت گشت و گذار در شبکه اتریوم و محتوای آن موجود هستند. این رابط‌های کاربری به کاربر امکان می‌دهند تا اپلیکشن‌های مختلف را بر روی شبکه اتریوم ایجاد، ذخیره‌سازی، و راه‌اندازی کنند.
اگر قرار باشد هیچ پاداشی در میان نباشد، چرا یک فرد باید در راستای ایجاد یک اپلیکیشن عالی تلاش کند؟ اگر هیچ مشوقی موجود نباشد، چرا یک فرد باید به عنوان یک گره به شبکه اتریوم بپیوندند و چالاکی و کارکرد آن را حفظ کند؟ بعلاوه، همه سازه‌ها و اپلیکیشن‌های موجود در شبکه شاید لازم باشد بر مبنای ملزومات کاربر با یکدیگر تعامل کنند و در نتیجه نیازمند یک شیوه معامله باشند.
جهت رفع این مشکلات، اتریوم دارای یک ارز دیجیتال مختص خود موسوم به اتر است که نقش ابزار پرداخت را برای شرکت‌کنندگان در شبکه، طراحان اپلیکیشن، و کاربران ایفا می‌کند. اتر اساساً واحد پولی اکوسیستم اتریوم است. یک طراح اپلیکیشن می‌تواند با استفاده از اتر حق‌العمل میزبانی از اپلیکیشن را بپردازد و از کاربران حق‌العمل دریافت کند. به همین نحو، مشارکت‌کنندگان در شبکه در ازای فعالیت‌هایی نظیر استخراج و راستی آزمایی، اتر دریافت می‌کنند. دیگر سازه‌های مبتنی بر شبکه می‌توانند طبق مبالغ از قبل تعیین شده که بر حسب دلار مشخص شده‌اند از اپلیکیشن‌های مختلف بهره بگیرند.
نمونه‌هایی از اپلیکیشن‌های اتریوم
سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAO) ــ با استفاده از ترکیبی از قراردادهای هوشمند، قواعد، و ساختارها می‌توان یک شرکت را بدون هرگونه رهبر مدیریت اداره نمود. هر کسی که از طریق توکن‌های اتر از حق رأی برخوردار می‌شود می‌تواند یکی از این سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز را داشته باشد.
ویفاند (WeiFund) ــ این پلتفرم در واقع یک فناوری سرمایه‌گذاری جمعی غیرمتمرکز و مبتنی بر قراردادهای هوشمند است که بر روی اتریوم اجرایی می‌شود. این اپلیکیشن امکانی فراهم می‌آورد تا کمک‌ها به دارایی‌های دیجیتال برخوردار از حمایت قراردادی تبدیل شوند. این دارایی‌های دیجیتال را سپس می‌توان بر روی اتریوم استفاده کرد، مبادله نمود، یا به فروش رسانید.
پراوننس (Provenance) ــ این اپلیکیشن در واقع زنجیره تأمین را شفافیت می‌بخشد و به همه ذینفعان امکان می‌دهد تا درباره منشأ و پیشینه محصولات اطلاعات لحظه‌ای و به‌روز دریافت کنند و مصرف‌کنندگان را نیز قادر می‌سازد تا تصمیمات آگاهانه‌ای اتخاذ کنند.
آگور (Augur) ــ این اپلیکیشن به مشارکت‌کنندگان امکان می‌دهد تا درباره رویدادهای واقعی دست به پیش‌بینی بزنند و در ازای پیش‌بینی‌های صحیح پاداش دریافت کنند. مشارکت‌کنندگان می‌توانند از طریق معامله سهام مجازی اقدام به پیش‌بینی کنند و این معاملات را رمزنگاری کنند. حتی در ازای گزارش صحیح پیامدها نیز به طور خودکار پاداش پرداخت می‌شود.
چالش‌های موجود
ماهیت باز و قابلیت‌های عظیم اتریوم البته با مشکلاتی نیز همراه هستند. مؤلفه‌های کانونی اتریوم، یعنی قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، بر مبنای کد برنامه‌نویسی هستند. از آنجا که این کد توسط انسان نوشته می‌شود و مستعد اشکالات، آسیب‌پذیری‌های کارکردی، و همچنین هک است، در نتیجه این اپلیکیشن‌ها به اندازه همان افرادی که آنها را طراحی نموده‌اند خوب و بی‌عیب‌ونقص هستند.
در سال ۲۰۱۶، یک پروژه سازمان خودمختار غیرمتمرکز موسوم به «DAO» که مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار از طریق فروش توکن با موفقیت جذب نمود توسط هکرها مورد حمله قرار گرفت و ۵۰ میلیون دلار اتر از آن سرقت شد. البته ایراد از شبکه اتریوم نبود، بلکه مشکل از یک نقیصه در کد پروژه بود.
جمع‌بندی
در حالی که بیت کوین به کاربرد «پرداخت صرف» فناوری بلاک چین محدود شده است، اتریوم از طریق اپلیکیشن‌ها و برنامه‌هایش قادر به پشتیبانی از هر چیزی است. شبکه اپلیکیشن‌محور اتریوم به هر مفهوم، فرآیند، یا عملیات ممکن و شدنی امکان می‌دهد تا از مزایای فناوری بلاک چین بهره‌مند شود و به صورت خودمختار و غیرمتمرکز فعالیت کند. به لطف برنامه‌ریزی باز و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و سهل‌الاستفاده مبتنی بر قراردادهای هوشمند، استفاده از اتریوم با هیچگونه محدودیتی همراه نیست.
