این روزها بحث مالیات جزو بحثهای پرتکرار جامعه به حساب میآید و بیشتر از شهروندان عادی، صاحبان مشاغل و کسبوکارها را تحت تأثیر قرار داده است. دولت در سالهای اخیر قوانین سختگیرانهی بسیاری را در این زمینه اعمال کرده است و همانطور که میتوان حدس زد، بازار ارزهای دیجیتال و معاملهگران آن نیز از این قاعده مستثنا نیستند. در این مقاله از سرمایکس، قصد داریم به جنبههای مختلف پیرامون مالیات ارزهای دیجیتال در ایران بپردازیم و به سؤالاتی که معاملهگران ممکن است در خصوص مالیات ارزهای دیجیتال داشته باشند، پاسخ دهیم.
مقدمهای بر مالیات ارزهای دیجیتال و وضعیت آن در ایران
مالیات ارزهای دیجیتال در بیشتر کشورها اجرا شده است و معمولاً بیشتر صاحبان کسبوکارها و کسایی که مشغول درآمدزایی از معاملات رمزارزی هستند را در برمیگیرد. در ایران نیز مالیات ارزهای دیجیتال برقرار است و این موضوع از طریق فعالیت کاربران در صرافیهای داخلی پیگیری میشود. همان طور که در مقاله بهترین صرافی ارز دیجیتال ایرانی هم گفته شد، صرافیهای ارز دیجیتال داخلی زیر نظر سازمان امور مالیاتی کشور فعالیت میکنند و ازاینرو، این سازمان تا حد زیادی بر روی درآمدهای شما در این حوزه اشراف دارد. این اشراف اطلاعاتی به حدی است که از میزان سود شما باخبرند و بهصورت میانگین حدود 25 درصد از مبلغ سود شما به عنوان مالیات در نظر گرفته میشود.
البته این موضوع شرایط خاصی دارد و تمامی معاملهگران بازار را در برنمیگیرد و میتوان گفت که حتی شرایطی تعیین شده است که میتواند منجر به معافیت مالیاتی معاملهگر شود، اما در حالت کلی، باید گفت که معاملهی ارزهای دیجیتال به عنوان یک شغل درآمدزا برای دولت شناخته شده است و بر همین اساس، قادر است که مالیات تعیین کند و مطابق قانون، مبلغی را از شما دریافت کند. از طرفی دیگر، بسیاری از فعالان حوزه تصور میکنند که معاملات آنها شامل مالیات نمیشود که این سهلانگاری ممکن است منجر به مشکلات قانونی قابلتوجهی برای شخص شود. ازاینرو، نیاز است که کاربران بازار ارزهای دیجیتال نسبت به وضعیت مالیات ارزهای دیجیتال در کشور، آگاهی نسبیای داشته باشند.
دولت تا چه اندازه بر معاملات ارزهای دیجیتال کاربران اشراف دارد؟
در این حوزه تقریباً تمامی فعالیتهای شما توسط دولت قابل رهگیری است و این تفکر که دولت به دلیل ماهیت ارزهای دیجیتال قابلیت رهگیری معاملات شما را ندارد، اشتباه است. صرافیهای داخلی ارزهای دیجیتال که در مقاله لیست صرافی های مجاز ارز دیجیتال بانک مرکزی آن ها را معرفی کردیم، موظف هستند که طبق قانون به ادارهی مالیات گزارش فعالیت شما را بدهند. بر همین اساس، میتوان گفت هرگونه فعالیت شما در صرافیهای داخلی، توسط دولت قابل رهگیری بوده و میتوان برای آن مالیات تعیین کرد. از طرفی دیگر، حتی اگر در صرافیهای خارجی معامله کنید، پول نقدی که در نهایت به حسابتان واریز میشود نیز گزارشش از طرف بانک به اداره مالیات داده میشود و میتوان گفت که در هر صورت، معامله شما دیده میشود.
آیا صرافیهای ارز دیجیتال داخلی زمان معامله مالیات را کسر میکنند؟
بسیاری تصور میکنند که صرافیهای داخلی در کارمزدی که از شما دریافت میکنند، مالیات را نیز کسر میکنند که این اشتباه است. مالیات مقطوع صرفاً برای معاملات بورس اعمال شده است و در بازار خرید و فروش ارزهای دیجیتال اینچنین نیست. به طور کلی، مبلغ کارمزدی که برای هر معاملهی شما در صرافیها دریافت میشود صرفاً برای آن صرافی بوده و ارتباطی به مالیات شما ندارد. شما در نهایت اگر مشغول درآمدزایی کلان از ارزهای دیجیتال باشید، باید اظهارنامه پر کنید و برای سودهای خود مالیات بپردازید.
آیا در صورت نقد نکردن درآمد، همچنان مشمول پرداخت مالیات خواهیم بود؟
بسیاری بر این باورند که نقد نکردن ارزهای دیجیتال و درآمد حاصل از آن، میتواند آنها را از مالیاتهای سنگین دولت در امان نگه دارد که این باور تا حدودی درست است. اینکه سازمان دارایی کشور میتواند داراییهای ارز دیجیتال را نیز رهگیری کند یا خبر مشخص نیست و نمیتوان گفت که این باور به طور صددرصدی صحیح است، به خصوص اینکه اغلب خریدهای کاربران از صرافیهای داخلی ارز دیجیتال انجام میشوند و صرافی ممکن است اطلاعات کاربر را برای سازمان ارسال کند و سازمان بر اساس آن مالیات برای معاملهگر تعیین کند.
با این حال، شما برای استفاده از سود حاصل از ارزهای دیجیتال، باید آن را روزی به ارز رسمی کشور تبدیل کنید، این یعنی شما در نهایت مشمول مالیات خواهید شد چرا که با نقد کردن درآمدهایتان و انتقال آن به بانکهای داخلی، سازمان امور مالیاتی به درآمد شما پی میبرد و بر اساس آن مالیات تعیین میکند. به طور کلی، نمیتوان نقد نکردن ارزهای دیجیتال را به عنوان راهکاری مطمئن برای مشمول نشدن مالیات دانست.
تا چه میزان معامله ارز دیجیتال، مشمول مالیات ارز دیجیتال خواهد بود؟
یکی از سؤالات پرتکرار کاربران حوزه ارزهای دیجیتال این است که تا چه اندازه معاملهی ارزهای دیجیتال از نظر سازمان مالیاتی کشور، شامل مالیات نمیشود. هر کسبوکاری در کشور شامل محدوده مشخصی از درآمد است که نیاز به پرداخت مالیات ندارد و ارزهای دیجیتال نیز مسلماً به همین صورت است. طبق مادهی 101 قانون مالیات، افراد حقیقی به شرط تسلیم اظهارنامه، مشمول نوعی معافیت معیشتی میشوند که کف مبلغ سود را به 40 میلیون تومان ارتقا میدهد. به عبارت سادهتر، در صورتی که حداکثر سود شما در طول یک سال گذشته، 40 میلیون تومان بوده باشد، شما شامل معافیت مالیاتی خواهید شد. این کف درآمدی بسیار اندک به نظر میرسد، اما به هر حال این رقمی است که سازمان مالیاتی تعیین کرده است.
آیا انتقال ارز دیجیتال به حساب شخص ثالث، مشمول مالیات میشود؟
سه راه برای انتقال ارز دیجیتال وجود دارد که این سهراه به ترتیب شامل انتقال از کیف پول صرافی به کیف پول شخص دیگری در همان صرافی، انتقال از طریق حساب بانکی و انتقال ارز دیجیتال از کیف پول خارجی به کیف پول خارجی دیگری میشود.
- در حالت اول، صرافی مسلماً گزارش این واریز و برداشت را به سازمان امور مالیاتی میرساند که در صورت رسیدن به سقف موردنظر، مشمول مالیات میشود.
- در حالت دوم، اگر بخواهید ارز دیجیتال از صرافی خریداری کنید، باید با حساب بانکی خود به صرافی پول واریز کنید در این حالت نیز بانک، اطلاعات شما را داشته و میتواند آن را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد.
- در حالت سوم، به دلیل اینکه دولت به اطلاعات حساب پلتفرمهای خارجی دسترسی ندارد، تراکنش انجام شده شامل مالیات نمیشود.
چگونه مالیاتمان را به صفر برسانیم؟
کاربران پس از درک مالیات و جایگاه آن در بازار ارزهای دیجیتال، به دنبال راهکارهایی میگردند که مالیاتشان را به صفر برسانند و مشمول معافیتهای مالیاتی شوند. دولت در خصوص اقشار خاص و یکسری کسبوکارها، معافیتهای مالیاتی تعیین کرده است، اما در خصوص معاملهی ارزهای دیجیتال اینگونه نیست و متأسفانه قوانین معافیت مالیاتی چشمگیر و کارآمدی وجود ندارد. در حال حاضر تنها دو نوع معافیت وجود دارد که به شرح زیر هستند:
· معافیت معیشتی: این مورد شامل تمامی کسبوکارها در کشور میشود و بر مبنای آن، هر شخصی حقیقی که در موعد مقرر اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان ارائه دهد، میتواند در صورت داشتن حداکثر 40 میلیون تومان سود در سال، از پرداخت مالیات معاف شود.
· معافیت در حوزه استخراج رمزارزها: چنانچه یک شرکت فعال در زمینه استخراج ارزهای دیجیتال، در محدوده 120 کیلومتری تهران، 50 کیلومتری اصفهان و 30 کیلومتری سایر شهرها، مزرعه استخراج خود را راهاندازی کند، میتواند از معافیت ماده 132 قانونهای مالیاتی استفاده کنند. این معافیت به مدت 5 سال بوده و میتواند تا حجم مناسبی از رقم مالیات شما را کاهش دهد. البته این معافیت تنها به اشخاص حقوقی تعلق میگیرد؛ یعنی بایستی حتماً برای آن شرکت رسمی ثبت کرده باشید.
مالیات دقیق ارزهای دیجیتال چند درصد است؟
درصد مالیات پرداختی برای درآمدهای حاصل از ارزهای دیجیتال یکی دیگر از سؤالات رایج کاربران است به این دلیل که بسیاری از افراد، نمیدانند که دقیقاً باید چند درصد از سود ارزهای دیجیتالشان را به عنوان مالیات پرداخت کنند. در حال حاضر، میزان مالیات شما بر اساس مادهی 131 قانون مالیاتهای مستقیم تعیین میشود. این قانون تا حد زیادی بهصورت پلکانی، نرخهای پرداختی برای این مالیات را تعیین میکند. بر مبنای این قانون، برای حدود 50 میلیون تومان سود، باید 15 درصد مالیات بپردازید.
برای 50 میلیون بعدی بایستی 20 درصد مالیات و برای ما به تفاوت رقمهای بیشتر از آن هم باید 25 درصد مالیات پرداخت شود. در نظر داشته باشید که این درصدها برای سود نهایی است. به عبارتی باید میزان هزینههای کسبوکار از آن کسر شده باشد. لازم به ذکر است که این ارقام مربوط به فعالیت در زمینه معاملهی ارزهای دیجیتال است و مسلماً برای کسبوکارهای دیگر متفاوت خواهد بود.
عواقب فرار مالیاتی در حوزه ارزهای دیجیتال
فرار مالیاتی یکی از دغدغههای رایج کاربران فعال در حوزه ارزهای دیجیتال است، زیرا این نگرانی را دارند که ناخواسته به عنوان مجرم متهم به فرار مالیاتی شناخته شوند و جریمههای سنگین گریبان گیرشان شود. اگر مواردی که در این مقاله ذکر شده را با دقت مطالعه کرده باشید، امکان فرار مالیاتی بهصورت ناخواسته وجود ندارد، اما بسیاری با دانستن این موضوع، اقدام به فرار مالیاتی میکنند. در گذشته، به راحتی میشد فرار مالیاتی کرد و درآمد موجود را کتمان کرد، اما امروزه چنین چیزی مقدور نیست و تمامی درآمدهای شما از طرف دولت به راحتی رهگیری میشوند.
سازمان مالیاتی کشور به راحتی میتواند درآمدهای شما را تشخیص داده و بر مبنای آن نیز مالیات شما را مشخص کند. همچنین لازم به ذکر است که سازمان نیز میتواند جریمههای مختلفی برای کتمان یا جعل اسناد تعیین کند. حتی در چند سال گذشته، این اقدام بهعنوان نوعی جرم تلقی شده و سازمان سختگیریهای بیشتری بر روی آن اعمال کرده است. این موضوع به نوبه خود باعث میشود تا حساسیت بر روی آن افزایش پیدا کند. بدین ترتیب توصیه میکنیم تا از چنین اقداماتی پرهیز کرده و به شیوهای شفاف، فعالیتهای خود را در پیش بگیرید.
آیا در صورت ضرر کردن در ارزهای دیجیتال، ملزم به پرداخت مالیات هستیم؟
سازمان امور مالیاتی تنها از سود شما از ارزهای دیجیتال مالیات دریافت میکند و کاری به زیان شما ندارد. به عبارت سادهتر این سازمان از دارایی نقدی وارد شدهی شما به بازار مبلغی دریافت نمیکند. همچنین اگر متحمل ضرر شوید، مبلغی پرداخت نمیکنید؛ بلکه شما تنها از سودهایتان مالیات میپردازید. البته این موضوع به شرطی است که بتوانید ضررهای خود و مبلغ آنها را اثبات کنید که در صورت معامله در صرافیهای داخلی، خود صرافی ارز دیجیتال در اطلاعاتی که به سازمان مالیات میدهد، مسلماً چنین مواردی را مشخص میکند.
جمعبندی
دولت در سالهای اخیر رویکرد سختگیرانهای را در خصوص مالیات و اعمال آن بر کسبوکارها در پیش گرفته است و ارزهای دیجیتال مانند سایر حوزهها، به عنوان یک رویداد مالیاتی برای دولت شناخته شده است. فعالان این حوزه باید نسبت به این موضوع آگاه باشند، به خصوص آنهایی که حضور فعالی دارند و سودهای کلان از این بازار به دست میآورند. به همین دلیل است که آگاهی در خصوص وضعیت مالیاتی ارزهای دیجیتال در کشور لازم است تا ناخواسته، به مجرم متهم فرار مالیاتی تبدیل نشوید.