ماینینگ و استخراج بیت کوین در فضا یکی از جالب‌توجه‌ترین موضوعات برای مقابله با نگرانی‌های زیست محیطی و مصرف انرژی بالای دستگاه‌های ماینر است. یک از علل توجه به فضا برای ماین کردن بیت کوین این است که فضا هم سرمایی شدید و طبیعی دارد و هم به‌دلیل نبود جو، می‌توان از نور خورشید انرژی خالص و بی‌وقفه گرفت. این یعنی ترکیبی از سرمای لازم برای خنک‌سازی و انرژی خورشیدی برای استخراج که بدون مصرف برق زمینی و بدون آسیب به محیط زیست، ماینینگ BTC را ممکن می‌کند.
در این مطلب ضمن بررسی مشکلات ماینینگ بیت کوین روی زمینِ، به بررسی مزایای استخراج این ارز دیجیتال در فضا و پروژه‌های فعال در این زمینه می‌پردازیم.
چرا ماینینگ بیت کوین روی زمین چالش بر‌انگیز است؟
احتمالا اولین چیزی که با شنیدن کلمه بیت کوین به ذهن‌تان می‌رسد، ماینرها و مصرف برق سرسام‌آور آن‌هاست. دلیل اصلی هم این است که خنک کردن این دستگاه‌ها واقعاً سخت و پرهزینه است.
با وجود اینکه ماینینگ ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یکی از پیشرفته‌ترین کاربردهای فناوری مدرن محسوب می‌شود، اما اجرای آن روی زمین با موانع جدی روبه‌روست. این فرآیند به منابع سنگین انرژی و شرایط محیطی خاصی نیاز دارد که تأمین آن‌ها آسان و کم‌هزینه نیست.
اما اگر جایی را پیدا کنیم که خودش به‌اندازه کافی سرد باشد چطور؟ مثلاً فضا. استخراج بیت کوین در فضا شاید در نگاه اول عجیب به‌نظر برسد، اما کاملاً علمی و منطقی است.
مصرف بالای برق
ماینینگ نیاز به انجام محاسبات پیچیده و پیوسته دارد که این موضوع به مصرف برق بسیار بالا منجر می‌شود. مزارع ماینینگ در بسیاری از کشورها جزو پرمصرف‌ترین مراکز برق به شمار می‌روند. همین موضوع باعث فشار به شبکه برق و افزایش هزینه‌ها می‌شود.
نیاز به خنک‌سازی مداوم
دستگاه‌های ماینر هنگام کار گرمای زیادی تولید می‌کنند که در صورت کنترل‌نشدن، به آسیب سخت‌افزاری منجر می‌شود. برای خنک‌سازی، باید سیستم‌های تهویه‌ی قدرتمند و مصرف‌کننده برق استفاده شود. این یعنی افزایش مصرف انرژی و هزینه‌های نگهداری.
مشکلات زیست محیطی
مصرف بالای برق اغلب از منابع غیرتجدیدپذیر تأمین می‌شود که موجب انتشار گازهای گلخانه‌ای و آسیب به محیط زیست می‌شود. به همین دلیل، بسیاری از دولت‌ها قوانین استخراج بیت کوین و ارزهای دیجیتال سختگیرانه‌ای را وضع کرده یا مالیات‌های سنگین در نظر گرفته‌اند.
محدودیت‌های انرژی تجدیدپذیر روی زمین
هرچند استفاده از انرژی خورشیدی یا بادی گزینه‌ای پاک‌تر است، اما روی زمین محدودیت‌هایی دارد. خورشید همیشه نمی‌تابد و باد همیشه نمی‌وزد. همچنین ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی تجدیدپذیر هنوز به سطح مطلوب نرسیده و وابستگی به برق پایدار را از بین نمی‌برد.
به دلیل وجود این چالش‌ها، استخراج بیت کوین در زمین کار راحتی نیست و چالش‌های زیست محیطی زیادی ایجاد می‌کند. برای حل این مشکل، ایده استخراج بیت کوین در فضا مطرح شده است.
مزایای استخراج بیت کوین در فضا
در حالی که ماینینگ بیت کوین روی زمین با چالش‌های زیادی روبه‌روست، فضای بیرونی زمین (خارج از جو) شرایطی منحصربه‌فرد فراهم می‌کند که می‌تواند راه‌حلی برای بسیاری از این مشکلات باشد. استخراج بیت کوین در فضا نه‌تنها نوآورانه است، بلکه از نظر فنی و زیست‌محیطی نیز مزایای قابل توجهی دارد.
دمای پایین برای خنک‌سازی
وقتی می‌گوییم دمای فضا سرد است فکر می‌کنید دقیقا از چند درجه صحبت می‌کنیم؟ منفی 270 درجه سانتی گراد! البته تابش نور خورشید و گرمای حاصل از ماینینگ، دمای سطح ماینر را تا بالاتر می‌برند. براساس محاسبات دانشمندی به نام «پیتر تاد» (PeterTodd)، دمای سطح ماینر به ۵۹ درجه سانتی گراد خواهد رسید.
دسترسی دائمی به نور خورشید بدون وقفه
انرژی خورشیدی یکی از پاک‌ترین و سازگارترین انواع انرژی با محیط زیست است و به‌راحتی می‌توان آن را با پنل‌های خورشیدی جذب کرد. «پل جافی (Paul Jaffe)»، مهندس فضایی در آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا می‌گوید:
پنل‌های خورشیدی در فضا تقریباً در تمام طول سال، به‌صورت ۲۴ ساعته در معرض نور خورشید هستند. چون این پنل‌ها به خورشید نزدیک‌ترند، می‌توانند تا ۴۰ برابر بیشتر از پنل‌های زمینی انرژی پایدار تولید کنند.
جافی همچنین پیش‌بینی می‌کند که هر پنل خورشیدی فضایی می‌تواند بین ۲۵۰ مگاوات تا ۵ گیگاوات انرژی تولید کند. او اضافه می‌کند که چون خورشید منبعی دائمی و تجدیدپذیر است، میزان کل انرژی قابل تولید عملاً بی‌نهایت است. به همین دلیل، دانشمندان به آن «انرژی ستاره‌ای» می‌گویند.
نبود آلودگی و فضای بکر برای عملیات
فضا عاری از هرگونه آلودگی صوتی، نوری یا صنعتی است. نبود آلاینده‌ها باعث افزایش کارایی تجهیزات می‌شود و نیاز به فیلتر یا نگهداری خاص را کاهش می‌دهد. همچنین، می‌توان بدون مزاحمت‌های محیطی، عملیات را در شرایطی پایدار ادامه داد.
امنیت بالاتر
در فضا دسترسی فیزیکی به تجهیزات ماینینگ تقریباً غیرممکن است. این موضوع باعث افزایش امنیت عملیات می‌شود و خطراتی مانند سرقت، خرابکاری یا دست‌کاری فیزیکی را از بین می‌برد. همچنین امکان اجرای سیستم‌های رمزنگاری‌شده‌ی پیشرفته در این محیط فراهم است.
چالش‌ها و محدودیت‌های ماینینگ بیت کوین در فضا
اگرچه استخراج بیت کوین در فضا می‌تواند راهکاری نوآورانه برای عبور از موانع زمینی باشد، اما این کار به همین آسانی هم نیست. ماینینگ در فضا با مجموعه‌ای از چالش‌های جدی و محدودیت‌های فنی، مالی و قانونی همراه است. در ادامه، مهم‌ترین این چالش‌ها را بررسی می‌کنیم.
هزینه‌های بالای پرتاب تجهیزات به فضا
فرستادن هر کیلوگرم بار به مدار زمین، هزینه‌ای چند ده هزار دلاری دارد. وقتی صحبت از دستگاه‌های ماینر، تجهیزات خنک‌کننده، پنل‌های خورشیدی و سیستم‌های کنترلی باشد، وزن نهایی به سرعت افزایش می‌یابد. حتی با پیشرفت‌هایی مانند راکت‌های قابل‌بازیابی، همچنان هزینه‌ی انتقال تجهیزات به فضا مانع بزرگی برای گسترش این ایده است.
محدودیت در تعمیر و نگهداری
بر خلاف زمین که در آن می‌توان تجهیزات ماینینگ را به‌راحتی تعمیر یا تعویض کرد، در فضا چنین گزینه‌ای وجود ندارد. هر خرابی می‌تواند به از کار افتادن کامل یک واحد منجر شود. طراحی سیستم‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که در طولانی‌مدت به تعمیر نیاز نداشته باشند یا بتوانند به‌صورت خودکار عیب‌یابی و بازیابی شوند، که این موضوع خود باعث افزایش پیچیدگی و هزینه می‌شود.
نیاز به فناوری پیشرفته
محیط فضا به‌خاطر دمای بسیار پایین در سایه، تشعشعات کیهانی، خلأ مطلق و تغییرات ناگهانی حرارتی بسیار خشن است. تمام اجزای ماینر، از تراشه‌ها گرفته تا پنل‌های خورشیدی، باید در برابر این شرایط طراحی و تست شوند. تولید چنین تجهیزاتی نیازمند فناوری‌های پیشرفته و فرآیندهای ساخت بسیار دقیق است.
محدودیت‌های قانونی و مقررات فضایی
فعالیت در فضا تحت نظارت نهادهای بین‌المللی مثل سازمان ملل و معاهده‌های بین‌دولتی انجام می‌شود. راه‌اندازی تأسیسات ماینینگ در مدار زمین ممکن است با محدودیت‌هایی نظیر تعیین موقعیت مداری، تداخل با ماهواره‌های دیگر یا نگرانی‌های امنیتی مواجه شود. همچنین، برخی کشورها ممکن است با فعالیت‌های تجاری در فضا بدون مجوز بین‌المللی مخالف باشند، که می‌تواند مشکلات حقوقی ایجاد کند.
پروژه‌های استخراج بیت کوین در فضا
برخی پروژه‌ها برای آزمایش امکان‌سنجی این ایده قدم‌هایی عملی برداشته‌اند و برخی دیگر هنوز در مرحله طراحی و تحقیق قرار دارند. در ادامه، نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین پروژه‌ها و ابتکاراتی که تاکنون در زمینه استخراج بیت کوین فراتر از جو زمین مطرح شده‌اند.
ماینر وان (Miner One)
پروژه‌ی ماینر وان با پرتاب یک دستگاه استخراج بیت کوین به‌نام Space Miner One به ارتفاع بیش از ۳۰ کیلومتر از سطح زمین در سال ۲۰۱۸، یکی از نخستین تلاش‌های نمادین برای استخراج ارز دیجیتال در لایه‌های بالایی جو بود. این دستگاه که به یک بالون هواشناسی متصل شده بود، پس از رسیدن به ارتفاع مورد نظر و ثبت تراکنش‌ها، با چتر نجات به زمین بازگشت و در لیتوانی بازیابی شد.
تجهیزات این ماینر شامل یک تراشه آیسیک (ASIC)، رایانه Raspberry Pi 3، باتری، دوربین GoPro Hero 5 و یک سکه یادبود بود. ارتباط دستگاه با اینترنت نیز از طریق تلفن ماهواره‌ای برقرار شده بود. هدف اصلی این پروژه، به گفته‌ی مدیرعامل آن پراناس اسلُشنیس (Pranas Slušnys)، نمایش نمادین آینده‌نگری در حوزه بیت کوین و بلاک چین بود. او گفته بود:
آسمان برای ما محدودیت نیست، بلکه مقصد ماست.
ماینر وان اگرچه یک مأموریت فنی در فضا نبود، اما توجه رسانه‌ها را به آینده استخراج در خارج از زمین جلب کرد. تیم پروژه هم‌زمان در حال توسعه یک مزرعه استخراج در شمال سوئد است تا با بهره‌گیری از سرمای طبیعی و انرژی ارزان، بازده بهتری برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. اسلُشنیس باور دارد که روزی ماینینگ واقعی در فضا، فراتر از این نمایش‌های نمادین، به واقعیت خواهد پیوست.
اینترکاسمیک انرژی (Intercosmic Energy)
شرکت اینترکاسمیک انرژی به رهبری نیک موران (Nick Moran) در تلاش است تا استخراج بیت کوین را به مدار زمین منتقل کند. از نظر این شرکت، خلأ فضا یک فرصت طلایی برای کنترل بهتر گرما و افزایش عمر تجهیزات به‌دلیل محیط کاملاً ایزوله فراهم می‌کند.
اینترکاسمیک انرژی باور دارد که ماینرهای فضایی نه‌تنها به توسعه زیرساخت انرژی در فضا منجر می‌شوند، بلکه می‌توانند به‌تدریج راه را برای ساخت کارخانه‌ها و صنایع در ماه هموار کنند. هدف نهایی، ایجاد زیرساخت‌هایی برای حمل‌ونقل فضایی و استخراج انرژی در مقیاس سیاره‌ای است. این دیدگاه با چشم‌اندازی جسورانه و آینده‌نگرانه مطرح می‌شود.
در حال حاضر، این شرکت در مرحله جذب نیروهای متخصص قرار دارد و به‌دنبال همکاری با مهندسان هوافضا، متخصصان مکانیک، کارشناسان گرمایش و سرمایش و برنامه‌نویسان باتجربه در حوزه ماینینگ است. موران با انتقاد از رویکرد ناکارآمد ناسا در انتقال انرژی خورشیدی فضایی، مدعی است روش انتقال داده‌ای که او پیشنهاد داده، ایمن‌تر و بسیار مؤثرتر از روش‌های فعلی است.
ماین بست (MineBest)
ماین بست یکی از نخستین شرکت‌هایی است که ایده استخراج ارز دیجیتال در فضا را مطرح کرده است. این شرکت در تلاش است تا با ارسال یک ماهواره به مدار زمین، فرآیند استخراج ارز بیت کوین والت (Bitcoin Vault) را تنها با استفاده از انرژی خورشیدی انجام دهد. استفاده از انرژی تجدیدپذیر و حذف وابستگی به زیرساخت‌های زمینی از ویژگی‌های اصلی این پروژه است.
ماهواره مورد نظر به‌گونه‌ای طراحی شده که از پنل‌های خورشیدی برای تأمین توان مصرفی تراشه‌های استخراج استفاده کند. هرچند اطلاعات دقیقی درباره تاریخ شروع، پیشرفت اجرایی یا زمان نهایی شدن پروژه ارائه نشده، اما وبسایت رسمی این شرکت (MineBest) به‌صراحت به این ایده اشاره دارند و آن را گامی نوآورانه در حوزه ارزهای دیجیتال می‌دانند.
آینده استخراج ارزهای دیجیتال در فضا
در سال‌های اخیر، هم‌زمان با گسترش فناوری فضایی و رشد تصاعدی صنعت ارزهای دیجیتال، ایده‌ی استخراج در خارج از جو زمین دیگر فقط یک خیال علمی‌تخیلی نیست. پروژه‌های اولیه مانند ماین بست، اینترکاسمیک انرژی و ماینر وان نشان داده‌اند که رقابت برای فتح فضا از سوی شرکت‌های فعال در حوزه ماینینگ به‌زودی وارد مرحله‌ای جدی‌تر خواهد شد.
در ادامه، به روندهای مهمی که آینده این حوزه را شکل می‌دهند، می‌پردازیم:
رقابت فضایی در صنعت ماینینگ
با افزایش تعداد پروژه‌های استخراج در فضا، می‌توان انتظار داشت که رقابت میان شرکت‌های فناوری و فعالان ارز دیجیتال وارد فاز تازه‌ای شود. سرمایه‌گذاران خصوصی، استارتاپ‌ها و حتی دولت‌ها ممکن است وارد این حوزه شوند تا سهمی از منابع پردازشی و انرژی فضا را در اختیار بگیرند. این رقابت نه‌تنها موجب افزایش سرعت نوآوری خواهد شد، بلکه مسیر تازه‌ای برای شکل‌گیری اقتصاد فضایی باز می‌کند.
این رقابت می‌تواند زیرساخت‌هایی مانند ایستگاه‌های تعمیراتی، مراکز کنترل دمایی خودکار و واحدهای ذخیره‌سازی انرژی فضایی را به‌وجود آورد؛ زیرساخت‌هایی که نه‌فقط برای ماینینگ، بلکه برای کل اقتصاد دیجیتال آینده اهمیت خواهند داشت.
تبدیل ماهواره‌ها به مراکز پردازش داده
با توجه به مزایای فیزیکی محیط فضا مانند دمای پایین، خلأ مطلق و دسترسی پیوسته به انرژی خورشیدی، احتمال آن می‌رود که ماهواره‌ها در آینده به مراکز پردازش داده و ماینینگ تبدیل شوند. این رویکرد می‌تواند بار زیادی از مراکز داده‌ی زمینی را کاهش دهد و هم‌زمان بهره‌وری انرژی را افزایش دهد.
برخلاف مراکز داده در زمین که نیازمند سیستم‌های خنک‌کننده عظیم و مصرف بالای برق هستند، یک ماهواره‌ی مجهز به پنل‌های خورشیدی و تراشه‌های کم‌مصرف می‌تواند بدون وابستگی به زیرساخت‌های زمین، عملیات پردازش ارز دیجیتال را انجام دهد. این موضوع نه‌تنها به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک می‌کند، بلکه راهی برای استفاده بهتر از ظرفیت‌های بلااستفاده‌ی مداری خواهد بود.
استخراج سایر ارزهای دیجیتال در فضا
اگرچه تمرکز اولیه بیشتر پروژه‌های فضایی بر استخراج بیت کوین بوده، اما در آینده نه‌چندان دور ارزهای دیجیتال دیگر نیز به این مسیر خواهند پیوست. الگوریتم‌های متفاوت استخراج، مصرف انرژی پایین‌تر برخی رمز ارزها و تنوع در کاربردهای آن‌ها، راه را برای گسترش استخراج در فضا هموار می‌کنند.
به‌طور خاص، ارزهایی مانند لایت‌کوین، مونرو یا حتی ارزهای مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام (PoS) می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای استخراج یا تأیید تراکنش در فضا باشند. این روند باعث ایجاد اکوسیستم متنوع‌تری در مدار زمین خواهد شد و تمرکز استخراج را از یک رمز ارز به سوی طیف گسترده‌تری سوق می‌دهد.
تأثیر بر اقتصاد ارز دیجیتال و بازار انرژی
ورود فضا به عنوان یک محیط جدید برای استخراج، می‌تواند ساختار اقتصاد ارزهای دیجیتال را دگرگون کند. هزینه‌های ثابت اولیه بالا هستند، اما در بلندمدت هزینه‌های عملیاتی پایین‌تر، ثبات دمایی و دسترسی بدون وقفه به انرژی خورشیدی می‌تواند به مزیت رقابتی تبدیل شود.
از سوی دیگر، استفاده از انرژی خورشیدی فضایی می‌تواند فشار بر منابع انرژی زمینی را کاهش داده و هم‌زمان توسعه فناوری‌های انرژی پایدار را سرعت ببخشد. این تغییر ممکن است باعث بازتعریف مفاهیمی چون تمرکززدایی، مصرف انرژی و حتی ارزش‌گذاری ارزهای دیجیتال در سطح جهانی شود.
سوالات متداول
آیا واقعاً امکان استخراج بیت کوین در فضا وجود دارد؟
بله، از نظر فنی امکان‌پذیر است و چند پروژه اولیه نیز آغاز شده‌اند، اما هنوز در مراحل آزمایشی و توسعه هستند.
استخراج در فضا چه مزایایی دارد؟
به دلیل دسترسی دائمی به نور خورشید، نبود آلودگی، و شرایط خلأ که برای خنک‌سازی ایده‌آل است.
آیا استخراج فضایی از لحاظ اقتصادی صرفه دارد؟
پرتاب تجهیزات و نگهداری آن‌ها در مدار زمین هزینه بسیار بالایی دارد اما در طولانی مدت، صرفه اقتصادی خواهد داشت.
استخراج در فضا تهدیدی برای محیط زیست ایجاد نمی‌کند؟
خیر، چون از انرژی خورشیدی استفاده می‌کند و برخلاف استخراج زمینی، آلودگی محیطی تولید نمی‌کند.
جمع‌بندی
ایده استخراج بیت کوین در فضا، که تا چندی پیش بیشتر به داستان‌های علمی‌تخیلی شباهت داشت، امروز به‌لطف پیشرفت‌های فناورانه و انگیزه‌های اقتصادی، بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است. ترکیب انرژی خورشیدی و شرایط خلأ برای خنک‌سازی، فضا را به یک محیط مطلوب برای ماینینگ تبدیل کرده است. هرچند چالش‌هایی مانند هزینه‌های پرتاب و پیچیدگی فنی همچنان وجود دارد، اما مسیر پیش‌رو روشن به نظر می‌رسد.
در سال‌های پیش‌رو، استخراج بیت کوین در فضا می‌تواند تحول بزرگی در صنعت ارز دیجیتال و بازار جهانی انرژی ایجاد کند. این فناوری امکان استخراج ارزهای متنوع‌تری را فراهم و زیرساخت‌هایی نو برای پردازش داده در مدار زمین به‌وجود خواهد آورد. سرمایه‌گذاران و آینده‌پژوهان باید از حالا به بررسی فرصت‌ها و ریسک‌ها بپردازند و با حمایت از نوآوری، در شکل‌گیری اقتصاد دیجیتال آینده نقش ایفا کنند.
