وب ۳ (Web 3.0) یا نسل سوم اینترنت، به زبان ساده یعنی اینترنتی که بر پایه مشارکت و تعامل و مالکیت کاربران است. وب۳ تحولی بزرگ در فضای دیجیتال محسوب می‌شود؛ چراکه برخلاف وب ۲ (Web 2.0) که در آن کنترل داده‌ها و تعاملات در دست شرکت‌های متمرکز است، در وب ۳.۰ با بهره‌گیری از فناوری بلاک چین و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، مالکیت واقعی داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال به کاربران بازمی‌گردد و امکان مشارکت مستقیم در اقتصاد دیجیتال فراهم می‌شود.
در این مقاله، به اهمیت وب ۳.۰ و زیرساخت‌های آن از جمله بلاک چین و قراردادهای هوشمند می‌پردازیم، پروژه‌ها و ارزهای دیجیتال معروف را معرفی و تاثیر نسل سوم اینترنت بر مدل‌های سرمایه گذاری دیجیتال را بررسی می‌کنیم.
Web 3 چیست چرا اهمیت دارد؟
وب۳، ایده اینترنت جدید و غیرمتمرکز است که روی بلاک چین‌ها ساخته شده است. کدی که اینترنت بر اساس آن ساخته شده، دائما درحال تغییر است؛ بنابراین، اینترنت نیز می‌تواند از حالت فعلی متمرکزش فاصله بگیرد و به حالت غیرمتمرکز تبدیل شود.
به‌دلیل ماهیت جمعی و غیرمتمرکز فناوری بلاکچین، هم‌اکنون بخش‌هایی از وب ۳.۰ در حال شکل‌گیری‌اند. با تکامل بیشتر این فناوری، وب 3 نمایانگر عصر تازه‌ای از اینترنت خواهد بود؛ عصری که در آن، مدیریت و کنترل شبکه‌ها در دست جامعه کاربران است، نه مانند امروز که چند شرکت بزرگ و متمرکز بر فضای وب۲ تسلط دارند.
تعریف نسل سوم اینترنت به زبان ساده
در وب سه که اغلب با آن «وب غیرمتمرکز» یا «وب مالکیتی» نیز می‌گویند، از فناوری‌هایی مانند بلاک چین و قراردادهای هوشمند برای تولید و انتشار محتواها استفاده می‌شود و این خود کاربران هستند که مالکیت محتواهای دیجیتال‌شان را برعهده دارند و یک سرور مرکزی آن‌ها را ذخیره و کنترل نمی‌کند.
برای مثال، اسپاتیفای یک پلتفرم روی وب۲ است که موزیک‌های منتشرشده توسط هنرمندان، روی یک سرور مرکزی ذخیره می‌شوند و مدیران آن می‌توانند آن‌ها را کنترل کنند. مثلاً اگر موزیکی خلاف قوانین این پلتفرم بود، امکان حذف آن وجود دارد. درآمدزایی هنرمندان نیز براساس قوانین این پلتفرم است.
اما در یک پلتفرم مبتنی بر وب۳ مانند آئودیوس (Audius)، موزیک‌های کاربران روی بلاک چین منتشر می‌شود و یک فرد یا نهاد مرکزی قدرت حذف و تغییر آن را ندارد. درآمدزایی هنرمندان نیز با استفاده از توکن‌های رمز ارزی و براساس قوانین تعریف‌شده در قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.
تاریخچه تکامل اینترنت از وب۱ تا وب۳
اینترنت مسیری طولانی از یک شبکه نظامی محدود تا بستری جهانی و هوشمند را پیموده است. در ابتدا، هدف از ایجاد اینترنت، تنها اشتراک‌گذاری اطلاعات میان پژوهشگران بود، اما به‌مرور زمان به بستری برای ارتباطات اجتماعی، تجارت، آموزش و حتی اقتصاد دیجیتال تبدیل شد.
تحول اینترنت در سه مرحله اصلی وب ۱ (ایستا)، وب ۲ (تعاملی) و وب۳ (غیرمتمرکز) رخ داده است. هر نسل نسبت به نسل قبلی خود، سطح بیشتری از مشارکت، کنترل و مالکیت کاربران را فراهم کرده است. در سال ۲۰۲۰، کاربری در ایکس نام جالبی برای این ۳ نسل اینترنت را ارائه داد:
- وب ۱: خواندنی (Read)
- وب ۲: خواندنی-نوشتنی (Read-Write)
- وب ۳: خواندنی-نوشتنی-مالکیتی (Read-Write-Own)
وب ۱: وب ایستا – اینترنت خواندنی (Read-only)
نسل اول وب که از اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی آغاز شد، به «وب ایستا» یا «وب ۱.۰ (Web 1.0)» معروف است. در این دوره، صفحات وب عمدتا ثابت و بدون قابلیت تعامل بودند؛ کاربران تنها می‌توانستند محتوای ارائه‌شده را مشاهده کنند و امکان ایجاد یا تغییر محتوا در آن‌ها وجود نداشت. به عبارت دیگر، وب ۱.۰ بیشتر شبیه یک کتاب دیجیتال بود که فقط قابلیت خواندن داشت.
وب ۲: وب پویا – اینترنت تعاملی (Read-Write)
نسل دوم وب که از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی آغاز شد، به «وب پویا» یا «وب ۲.۰ (Web 2.0)» معروف است. در این دوره، با پیشرفت فناوری‌هایی مانند جاوا اسکریپت (JavaScript) و ایجکس (AJAX)، صفحات وب قابلیت تعامل بیشتری پیدا کردند؛ کاربران نه تنها می‌توانستند محتوا را مشاهده کنند، بلکه امکان ایجاد، ویرایش و اشتراک‌گذاری آن را نیز داشتند. این تحول، وب را از یک فضای ایستا به بستری پویا و اجتماعی تبدیل کرد.
پلتفرم‌هایی مانند ایکس (توییتر سابق)، فیسبوک، یوتیوب و اسپاتیفای که در این دوره ظهور کردند، نمونه‌هایی از وب ۲.۰ هستند. این پلتفرم‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا محتوا ایجاد کنند، با دیگران تعامل داشته باشند و در جوامع آنلاین مشارکت کنند.
وب ۳: وب غیرمتمرکز – اینترنت تعاملی-مالکیتی (Read-Write-Own)
نسل سوم وب که به آن وب غیرمتمرکز یا «وب ۳.۰ (Web 3.0)» نیز گفته می‌شود، در سال‌های اخیر رشد کرده و هدف آن، دادن کنترل به کاربران است. در این دوره، با استفاده از فناوری‌هایی مانند بلاک چین، داده‌ها از سرورهای متمرکز خارج شده و در شبکه‌های توزیع‌شده ذخیره می‌شوند. این امر به کاربران این امکان را می‌دهد که علاوه بر مشاهده و ایجاد محتوا، مالکیت آن را نیز داشته باشند.
جفری زلدمن (Jeofrey Zeldman) در سال ۲۰۰۶ از ایده «تکامل وب» به سمت وب ۳.۰ صحبت کرد، اما مفهوم مدرن وب۳ که بر پایه بلاک چین و تمرکززدایی است، نخستین بار توسط گوین وود (Gavin Wood)، دانشمند کامپیوتر و یکی از بنیان‌گذاران شبکه اتریوم در سال ۲۰۱۴ معرفی شد.
پلتفرم‌هایی مانند آئودیوس (Audius)، نمونه‌ای واقعی از کاربرد وب ۳.۰ در دنیای امروزی ما هستند. آئودیوس یک پلتفرم پخش موسیقی غیرمتمرکز است که بر پایه بلاک چین ساخته شده و به هنرمندان اجازه می‌دهد مستقیما آثار خود را منتشر کرده و درآمدشان را بدون واسطه دریافت کنند. در این محیط، کاربران و سازندگان با استفاده از توکن‌های دیجیتال می‌توانند در شبکه مشارکت کنند، مالکیت آثار خود را حفظ کنند و از محتوایشان درآمدزایی واقعی داشته باشند.
تفاوت وب۲ و وب۳ چیست؟
در این بخش، به بررسی تفاوت‌های کلیدی بین وب ۲ و وب ۳ در سه حوزه اصلی خواهیم پرداخت: نحوه تعامل کاربران، مالکیت داده‌ها و مدل‌های کسب‌وکار. این مقایسه به‌ویژه برای درک تحولاتی که Web 3.0 در پیاده‌سازی آن‌ها نقش دارد، اهمیت دارد. با توجه به این تفاوت‌ها، می‌توان گفت که وب ۳ در پی ایجاد اینترنتی است که در آن کاربران کنترل بیشتری بر داده‌ها و تعاملات خود داشته باشند و مدل‌های کسب‌وکار به سمت غیرمتمرکز شدن حرکت کنند.
| ویژگی | وب 1.0 | وب 2.0 | وب 3.0 |
|---|---|---|---|
| تعامل کاربران | فقط مشاهده محتوا | – تولید و اشتراک‌گذاری محتوا – کنترل در دست پلتفرم‌ها |
– تعامل غیرمتمرکز – کنترل کامل در دست کاربران (مثال: Lens Protocol) |
| مالکیت داده‌ها | کاربر مالک داده نیست | – ذخیره داده‌ها روی سرورهای مرکزی – کنترل شرکت‌ها |
کاربران مالک داده خود هستند (مثال: Filecoin) |
| مدل کسب‌وکار | فروش محتوای ثابت یا خدمات محدود | – تبلیغات و فروش داده‌های کاربران (مثال: گوگل، فیسبوک) | – غیرمتمرکز، مبتنی بر توکن و قرارداد هوشمند (مثال: Uniswap) |
تعامل کاربران
در وب ۲، تعامل کاربران با اینترنت از طریق پلتفرم‌های متمرکز مانند فیسبوک، توییتر و یوتیوب صورت می‌گیرد. در این پلتفرم‌ها، کاربران امکان می‌توانند محتواهای خود را ایجاد کرده و با دیگران به‌اشتراک بگذارند، اما تمامی داده‌ها و تعاملات تحت کنترل یک نهاد مرکزی قرار دارد.
برای مثال، در یوتیوب، کاربران ویدیوهای خود را آپلود می‌کنند، اما مالکیت عملیاتی و کنترل کامل پلتفرم، از جمله قوانین استفاده، نمایش و حذف محتوا، در دست گوگل است؛ کاربران می‌توانند محتوا را منتشر کنند، اما حق تغییر یا جابه‌جایی آن خارج از چارچوب یوتیوب را ندارند و هر زمان که یوتیوب تشخیص دهد، می‌تواند ویدیو را محدود، حذف یا درآمد آن را کنترل کند.
اما در وب۳، با استفاده از فناوری‌هایی مانند بلاک چین، تعاملات به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی انجام می‌شود. برای مثال، یک شبکه اجتماعی جهانی را تصویر کنید که هیچ شرکت یا سرور مرکزی مالک داده‌ها رد آن نیست؛ کاربران می‌توانند مستقیماً پیام ارسال کنند، محتوا به‌اشتراک بگذارند، بدون اینکه هیچ پلتفرم واحدی بتواند محتوای آن‌ها را سانسور یا محدود کند. پروژه‌هایی مانند لنز پروتکل (Lens Protocol) و فارکستر (Farcaster) نمونه‌های واقعی از این نوع شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز هستند که مالکیت داده و کنترل تعاملات را به کاربران می‌دهند.
مالکیت داده‌ها
در وب ۲، داده‌های کاربران روی سرورهای متمرکز شرکت‌های بزرگ ذخیره می‌شود و این شرکت‌ها کنترل کامل آن‌ها را در اختیار دارند. برای مثال، در اینستاگرام، عکس‌ها، ویدیوها و استوری‌های کاربران روی سرورهای شرکت متا (Meta) ذخیره می‌شوند و این شرکت می‌تواند از این داده‌ها برای هدف‌گذاری تبلیغات، تحلیل رفتار کاربران و پیشنهاد محتوا استفاده کند، حتی اگر کاربر مالک محتوای خود باشد.
در مقابل، در وب ۳.۰، با استفاده از فناوری‌هایی مانند بلاک چین، کاربران مالک داده‌های خود هستند و می‌توانند کنترل کاملی بر آن‌ها داشته باشند. برای مثال، در پلتفرم‌هایی مانند فایل کوین (Filecoin)، کاربران می‌توانند داده‌های خود را ذخیره کرده و کنترل کاملی بر آن‌ها داشته باشند.
مدل‌های کسب‌وکار
مدل‌های کسب‌وکار در وب ۲ عمدتا بر اساس تبلیغات و فروش داده‌ها استوار است. برای مثال، گوگل و فیسبوک از داده‌های کاربران برای هدف‌گذاری تبلیغات استفاده کرده و درآمد زیادی از این طریق کسب می‌کنند.
در وب 3.0، مدل‌های کسب‌وکار به سمت غیرمتمرکز شدن و استفاده از فناوری‌هایی مانند توکن‌ها و قراردادهای هوشمند حرکت می‌کنند. برای مثال، در پلتفرم‌هایی مانند یونی سواپ (Uniswap) که یک صرافی غیرمتمرکز است، کاربران می‌توانند بدون نیاز به واسطه‌های مالی، ارزهای دیجیتال را مبادله و از این طریق کسب درآمد کنند.
چرا وب ۳ برای تحول فضای دیجیتال مهم است؟
وب 3، مرزهای کنترل داده و دارایی را تغییر داده و اقتصاد دیجیتال جدیدی را ایجاد کرده است. به این معنا که در وب ۲، شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و متا، مالک و کنترل‌کننده داده‌های کاربران هستند و سود اصلی را خودشان می‌بردند. اما وب۳ این تمرکز را از بین می‌برد و به کاربران اجازه می‌دهد:
- داده‌ها و محتواهای خود را بدون واسطه منتشر و مدیریت کنند.
- در شبکه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و کسب درآمد از دارایی دیجیتال شرکت کنند.
- مالکیت واقعی بر دارایی‌های دیجیتال مانند توکن‌های ان‌اف‌تی (NFT) یا توکن‌های حاکمیتی داشته باشند.
تصور کنید در یک بازی آنلاین، آیتم‌ها و سکه‌هایی که جمع‌آوری می‌کنید واقعا مال شما باشند؛ بتوانید آن‌ها را بفروشید، منتقل کنید یا در دنیای دیجیتال استفاده کنید، بدون آنکه توسعه‌دهندگان بازی، محدودیتی برایتان تعیین کنند. Web 3 دقیقا این آزادی و مالکیت واقعی را برای کاربران فراهم می‌کند، گویی اینترنت برای اولین بار واقعا متعلق به خود شماست.
فناوری‌ها و زیرساخت‌های وب ۳ کدامند؟
بلاک چین، قراردادهای هوشمند و سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز، به‌صورت ترکیبی زیرساخت‌های لازم برای ایجاد وب 3 را فراهم کرده و توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز، مدیریت دارایی‌های دیجیتال و ایجاد ساختارهای حکمرانی جدید را ممکن می‌سازند. در ادامه، با بررسی فناوری‌ها و زیرساخت‌های وب ۳.۰، محصولات نهایی این تحول را بررسی می‌کنیم.
بلاک چین
فناوری بلاکچین (Blockchain)، به‌عنوان هسته اصلی وب 3.0، یک دفترکل دیجیتال توزیع‌شده و غیرقابل تغییر است که اطلاعات را در بلاک‌های متصل به‌هم ذخیره می‌کند. این تکنولوژی، امکان ذخیره‌سازی داده و انجام تراکنش‌ها بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی را فراهم می‌کند.
بلاکچین در وب ۳ به‌عنوان زیرساختی برای ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp) و مدیریت دارایی‌های دیجیتال عمل می‌کند. شبکه اتریوم یکی از معروف‌ترین بلاک چین‌هاست که با پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، بستری قدرتمند برای توسعه این نوع برنامه‌ها را فراهم کرده است.
قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract)، برنامه‌ای است که روی بلاک چین پیاده‌سازی می‌شود و به‌صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه، شرایط توافق‌نامه‌ها را اجرا می‌کند. قراردادهای هوشمند در دنیای وب ۳، نقش ستون فقرات تعاملات را دارند؛ امکان اجرای خودکار و شفاف تراکنش‌ها و توافق‌ها را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کنند. به کمک این قراردادها، اعتماد از نهادهای متمرکز به کد و منطق برنامه‌نویسی تبدیل می‌شود.
برای مثال، کامپاند فایننس (Compound Finance) یکی از پلتفرم‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز است که از قراردادهای هوشمند برای مدیریت خودکار نرخ بهره و تخصیص دارایی‌ها به کاربران استفاده می‌کند. تمام عملیات مالی، بدون دخالت انسانی و به‌صورت شفاف روی بلاک چین انجام می‌شود.
سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز
غیرمتمرکزسازی، یکی از پایه‌های اصلی ساختار Web 3.0 را تشکیل می‌دهد. هدف نسل سوم اینترنت، حذف نهادهای متمرکز و واگذاری قدرت تصمیم‌گیری و مالکیت به کاربران است. وب۳ برای دستیابی به این هدف، از سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organization) یا به‌طور خلاصه دائو (DAO) استفاده می‌کند. دائو پلتفرمی است که با استفاده از قراردادهای هوشمند و توکن‌های حاکمیتی، امکان مدیریت جمعی، شفاف و بدون واسطه تراکنش‌ها را فراهم می‌کنند.
یکی از بهترین نمونه‌های این نوع پلتفرم‌ها، میکر دائو (MakerDAO) روی بلاک چین اتریوم است. در میکردائو، هیچ نهاد مرکزی وجود ندارد و هولدرهای ارز دیجیتال MKR می‌توانند نسبت به موضوعاتی مانند نرخ بهره، نوع وثیقه‌ها و به‌روزرسانی پروتکل رأی‌دهند. به‌عبارت دیگر، تصمیمات حیاتی در این پلتفرم، از طریق مکانیسم رأی‌گیری درون‌زنجیره‌ای اتخاذ و همه چیز در بلاک چین به‌صورت شفاف ثبت می‌شود. این ساختار، نمونه‌ای عملی از توزیع قدرت و کنترل بین کاربران در یک سیستم مالی غیرمتمرکز است.
اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز
اپلیکیشن غیرمتمرکز یا دی‌اپ (dApp)، برنامه‌ای است که روی شبکه‌های بلاک چینی پیاده‌سازی می‌شود و وب ۳.۰ می‌تواند از آن برای تعامل بین کاربران استفاده کند.
برخلاف برنامه‌های سنتی روی وب ۲ که داده‌ها و پردازش‌ها ر آن‌ها توسط یک سرور مرکزی مدیریت می‌شود، در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز همه چیز به‌صورت غیرمتمرکز و توزیع‌شده انجام می‌شود. این ویژگی، یکی از اصلی‌ترین ستون‌های Web 3 است و به کاربران اجازه می‌دهد که مالک واقعی داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال خود باشند.
صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ یکی از نمونه اپلیکیشن‌های این فضاست که در آن کاربران می‌توانند بدون واسط متمرکز، ارزهای دیجیتال عرضه‌شده روی شبکه‌هایی مانند اتریوم (Ethereum)، پالیگان (Polygon) و آربیتروم (Arbitrum) را معامله کنند.
بهترین پروژه‌های بلاک چینی و ارز دیجیتال وب ۳ کدامند؟
ارزهای دیجیتال وب ۳، کوین و توکن‌هایی هستند که کاربردهای متنوعی در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز دارند و فراتر از پول دیجیتال ساده عمل می‌کنند.
ازآنجاکه تعداد این پروژه بسیار زیاد است، تنها برخی از محبوب‌ترین شبکه‌های بلاک چینی و ارزهای دیجیتال آن‌ها در فضای وب ۳.۰ را معرفی می‌کنیم.
اتریوم
اتریوم (Ethereum) که در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد، دومین بلاک چین بزرگ بازار بعد از بیت کوین است. اتریوم به‌عنوان یک پول دیجیتال طراحی نشد، بلکه هدف از ساخت آن، ایجاد پلتفرمی جهانی برای توسعه پلتفرم‌های غیرمتمرکز بود که بتوانند امنیت و شفافیت فناوری بلاک چین را وارد برنامه‌های کاربردی کنند.
اتریوم با دارا بودن قابلیت توسعه قراردادهای هوشمند، امکان ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز متعددی در حوزه‌های مختلف از جمله دیفای (DeFi)، بازی و میم کوین را فراهم کرده است. بنابراین، می‌توان گفت که اتریوم و ارز دیجیتال بومی آن به‌نام ETH و تمام برنامه‌های عرضه‌شده روی آن، بخشی از تحول وب۳ هستند.
پولکادات
پولکادات (Polkadot)، مقیاس‌پذیرترین، امن‌ترین و مقاوم‌ترین پلتفرم بلاکچینی است که برای آوردن وب 3.0 به دنیای واقعی طراحی شده است و به‌عنوان یکی از نوآورانه‌ترین پروژه‌های نسل جدید در حوزه رمزارزها شناخته می‌شود. این پروژه در سال ۲۰۱۶ توسعه توسط گوین وود توسعه داد شد و ارز دیجیتال بومی آن به‌نام دات (DOT)، در اوت ۲۰۲۰ (مرداد ۹۹) کار خود را آغاز کرد.
درحال‌حاضر، پروژه‌های متنوعی در حوزه‌های مختلف از جمله دیفای، بازی و سرگرمی، رسانه‌های اجتماعی و محتوا، وام‌دهی، بازارهای پیش‌بینی و هویت غیرمتمرکز روی پولکادات توسعه داده شده‌اند که نقش پررنگی در تبدیل نسل سوم اینترنت به یک واقعیت گسترده ایفا می‌کنند.
سولانا
سولانا (Solana) یک پروژه متمرکز بر مقیاس‌پذیری و پرسرعت برای دنیای دیفای، ان‌اف‌تی و وب۳ است که کارمزدهای پایین آن، تعاملات دنیای واقعی را بسیار مقرون‌به‌صرفه می‌کند. بلاکچین سولانا در سال ۲۰۱۷ توسط آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) مهندس سابق شرکت Qualcomm، راه‌اندازی شد. آقای یاکوونکو قصد داشت مشکل مقیاس‌پذیری بلاکچین‌ها را بدون قربانی کردن امنیت یا تمرکززدایی حل کند.
چین لینک
چین لینک (Chainlink) شبکه‌ای برای اتصال قراردادهای هوشمند به داده‌های دنیای واقعی است. به عبارت دیگر، چین لینک یک پلتفرم اوراکل (Oracle) است که داده، قابلیت‌های تعامل میان‌زنجیره‌ای، حریم خصوصی، محاسبات خارج از زنجیره و بسیاری امکانات دیگر را در اختیار بلاک چین‌ها و قراردادهای هوشمند قرار می‌دهد.
برای آوردن داده‌های دنیای واقعی به درون بلاکچین‌ها و قراردادهای هوشمند، اپراتورهای نود در شبکه چین لینک حضور دارند که به آن‌ها اوراکل می‌گویند. اوراکل‌ها به‌عنوان لایه‌ای گسترده در ساختار Web 3.0 عمل می‌کنند. این افراد شامل ارائه‌دهندگان سنتی خدمات وب ۲، تأمین‌کنندگان داده پیشرو، و زیرساخت‌سازان وب ۳ مانند شرکت دویچه تلکوم (Deutsche Telekom)، ودافون (Vodafone) و اینفورا (Infura) هستند.
شبکه چین لینک و ارز دیجیتال بومی آن به‌نام LINK در سال ۲۰۱۷ توسط سرگی نازاروف (Sergey Nazarov)، کارآفرین و توسعه‌دهنده بلاکچین به‌عنوان مدیرعامل و استیو الیس (Steve Ellis)، مهندس نرم‌افزار به‌عنوان هم‌بنیان‌گذار، راه‌اندازی شد.
پالیگان
پالیگان (Polygon) یک بلاکچین سریع و کم‌هزینه است که دارایی‌های واقعی و پرداخت‌های جهانی را تسهیل می‌کند. این پروژه نیز به‌خاطر قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز توانسته سهم بزرگی در تکامل ایده وب۳ داشته باشد.
انواع برنامه‌های ساخته‌شده روی پالیگان شامل صرافی‌های غیرمتمرکز، بازی‌ها، توکن‌ها، ان‌اف‌تی‌ها هستند. علاوه‌براین، شرکت‌های بزرگی همچون نایکی و متا از این بلاک چین برای پیشبرد برنامه‌های کریپتویی خود استفاده می‌کنند.
پروژه پالیگان توسط سه مهندس هندی به‌نام‌های جینتی کانانی (Jaynti Kanani)، سندیپ نیوال (Sandeep Nailwal) و آنوراگ آرجون (Anurag Arjun) با نام متیک (Matic) در سال ۲۰۱۷ توسعه داد شد و در سال ۲۰۲۰ کار خود را به‌صورت رسمی آغاز کرد. ارز دیجیتال بومی این شبکه نیز در ابتدا همان MATIC نام داشت. در سال ۲۰۲۱، نام اصلی این پروژه به پالیگان تغییر کرد، اما ارز دیجیتال آن همچنان با نماد MATIC معامله می‌شد. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۴، نماد ارز دیجیتال این شبکه از MATIC به POL تغییر یافت.
بهترین برنامه‌های غیرمتمرکز وب ۳ کدامند؟
درحال‌حاضر توسعه‌دهندگان مختلفی برنامه‌های غیرمتمرکز خود را روی شبکه‌های بلاک چینی وب ۳ محبوب مانند اتریوم، سولانا، آربیتروم و آوالانچ توسعه داده‌اند. در ادامه، برخی از شناخته‌شده‌ترین این برنامه‌ها در حوزه های مختلف مانند دیفای از جمله وام‌دهی، دائو، صرافی‌های غیرمتمرکز، بازی‌های بلاک چینی و پلتفرم‌های ان‌اف‌تی را معرفی می‌کنیم.
صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ
یونی سواپ (Uniswap) یک صرافی غیرمتمرکز در حوزه دیفای (امور مالی غیرمتمرکز) است که کاربران در آن می‌توانند بدون نیاز به یک واسط و تسهیل‌کننده، ارزهای دیجیتال عرضه‌شده روی شبکه‌هایی مانند اتریوم، پالیگان و آربیتروم را معامله کنند. یونی سواپ یکی از بزرگترین صرافی‌های غیرمتمرکز است که توانسته به مفهوم Web 3.0 جامعه عمل بپوشاند و تعامل واقعی غیرمتمرکز بین کاربران را فراهم کند.
این صرافی همچنین دارای یک ارز دیجیتال بومی با نماد UNI است که برای اهداف مختلفی از جمله رأی‌دهی در تصمیم‌گیری‌ها شبکه و مشارکت در استخرهای نقدینگی کاربرد دارد.
پلتفرم وام‌دهی آوه
آوه که به آن آوی (Aave) نیز می‌گویند، یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز در فضای دیفای است که در آن کاربران می‌توانند دارایی‌ها خود را به یک استخر مخصوص واریز کرده و در ازای آن، مقدار مشخصی سود دریافت کنند. دیگر کاربران نیازمند دریافت وام کریپتویی نیز می‌توانند با وثیقه‌گذاشتن، این دارایی‌ها را در غالب وام دریافت کنند.
آوی روی شبکه‌هایی همچون اتریوم، پالیگان و آوالانچ (Avalanche) عرضه شده است و ارز دیجیتال بومی خود با نماد AAVE را دارد که به‌عنوان یک توکن حاکمیتی، برای رای‌دهی نسبت به تصمیمات تأثیرگذار بر آینده این پلتفرم استفاده می‌شود.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز میکردائو
میکردائو اولین سازمان خودگردان غیرمتمرکز واقعی است که در سال ۲۰۱۷ روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شد. این پروتکل، صادرکننده استیبل کوین الگوریتمی دای (DAI) است که به‌صورت ۱:۱ به دلار آمریکا گره خورده است.
برخلاف استیبل کوین‌هایی مانند USDT که توسط یک صادرکننده متمرکز (شرکت تتر) عرضه شده‌اند، توکن دای توسط یک پلتفرم غیرمتمرکز به‌نام میکردائو عرضه می‌شود. این یعنی هیچ سازمان واحدی روی معاملات آن کنترل ندارد و تقاضای خریداران میزان عرضه آن را مشخص می‌کند.
این پلتفرم همچنین یک توکن بومی به‌نام MKR دارد که با نگهداری آن می‌توانند روی تصمیمات آینده این پروژه از جمله نرخ بهره، نوع وثیقه‌ها و قوانین سیستم نظر دهند.
بازارچه خرید و فروش ان‌اف‌تی اوپن سی
اوپن سی (OpenSea) یک بازارچه و مارکت‌پلیس معامله توکن‌های غیرقابل تعویض یا همان NFT است که روی شبکه‌هایی مانند اتریوم، پالیگان و آپتیمیزم (Optimism) فعالیت دارد.
اوپن سی درحال‌حاضر بزرگترین بازارچه معامله ان‌اف‌تی‌ها محسوب می‌شود و تا کنون میزان نمایش آثار هنرمندان بزرگی همچون بیپل (Beeple) بوده است.
بازی دیسنترالند
دیسنترالند (Decentraland) یک بازی بلاک چینی و متاورسی است که در آن می‌توانید زمین مجازی خریده یا اجاره کرده و به گشت‌وگذار، ساخت بازی، برگزاری جشن مجازی، گالری هنری و کسب درآمد بپردازید.
بیشتر بخوانید: چرا زمین و املاک متاورسی برای سرمایه گذاران جذاب است؟
این بازی، ارز دیجیتال بومی خود به نام مانا (MANA) را دارد. مانا یک توکن کاربردی است که برای خرید زمین‌های مجازی، پوشیدنی‌ها، حرکات نمایشی و سایر دارایی‌های دیجیتال در بازی دیسنترالند استفاده می‌شود. به‌همین‌خاطر، ارز دیجیتال مانا نشان‌دهنده مفهوم مالکیت واقعی دیجیتال در دنیای وب ۳.۰ است.
بهترین مرورگرهای وب ۳ کدامند؟
مرورگر وب ۳، مرورگری است که برخلاف نسخه‌های سنتی مانند کروم و فایرفاکس، علاوه‌بر فراهم‌آوری گشت‌وگذار عادی در وب ۲، امکان دسترسی به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و تعامل با شبکه‌های بلاک چینی در فضای وب۳ را نیز فراهم می‌کند. در ادامه برخی از محبوب‌ترین مرورگرهای وب ۳.۰ را معرفی می‌کنیم.
مرورگر بریو
مرورگر بریو (Brave) علاوه بر سرعت و امنیت بالا، به کاربران اجازه می‌دهد با برنامه‌های غیرمتمرکز در فضای Web 3.0 تعامل داشته باشند.
تفاوت اصلی بریو با مرورگرهای سنتی مانند کروم و فایرفاکس، پشتیبانی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، کیف پول داخلی و توکن بت (BAT) است که اجازه کسب درآمد از تماشای تبلیغات را به شما می‌دهد.
اپرا کریپتو بروزر (Opera Crypto Browser)
مرورگر اوپرا (Opera) یک نسخه مخصوص گشت‌وگذار در فضای وب۳ دارد که به یک کیف پول داخلی ارز دیجیتال مجهز است و دسترسی مستقیم به بلاک چین‌هایی مانند اتریوم را فراهم می‌کند.
برخلاف مرورگرهای معمولی، کاربران می‌توانند بدون نصب افزونه جداگانه، از طریق نسخه کریپتویی مرورگر اوپرا با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز تعامل کنند و تراکنش‌های رمزارزی انجام دهند.
مرورگر پوما (Puma Browser)
پوما بروزر مرورگری سبک و امن است که بر حریم خصوصی و دسترسی آسان به وب ۳ تمرکز دارد.
برخلاف مرورگرهای سنتی، پوما به شما اجازه می‌دهد به‌سرعت به برنامه‌های غیرمتمرکز متصل شده و بدون نگرانی درخصوص جمع‌اوری اطلاعات شخصی‌تان توسط نهادهای متمرکز، کنترل کاملی روی آن‌ها داشته باشید.
مرورگر استتوس (Status)
استتوس ترکیبی از مرورگر و پیام‌رسان غیرمتمرکز است که دسترسی به شبکه اتریوم و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کند.
تفاوت اصلی استتوس با مرورگرهای معمولی، تمرکز بر ارتباط امن و غیرمتمرکز و امکان تعامل مستقیم با اقتصاد دیجیتال Web 3 است، چیزی که مرورگرهای سنتی هرگز ارائه نمی‌دهند.
کیف پول‌های وب ۳ کدامند؟
کیف پول‌های ارز دیجیتال مختلفی نیز هستند که امکان گشت‌وگذار در فضای وب ۳ و تعامل با برنامه‌های غیرمتمرکز را فراهم می‌کنند. بااینکه در بخش قبل برخی از مرورگرها را معرفی کردیم که به یک والت داخلی نیز مجهز بودند، اما در این قسمت، کیف پول‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را معرفی می‌کنیم که با تمرکز بر مدیریت ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند. البته این برنامه به یک مرورگر داخلی نیز مجهز هستند که از طریق آن می‌توانید در فضای Web 3 گشت‌وگذار کنید.
تراست والت
تراست والت (Trust Wallet) یکی از محبوب‌ترین کیف پول‌های غیرحضانتی نرم‌افزاری برای موبایل و مرورگر کروم با پشتیبانی از بالای ۵۰ بلاک چین و هزاران ارز دیجیتال است. این والت، به یک مرورگر داخلی مجهز است که از طریق آن می‌توانید به انواع صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های دیفای و برنامه‌های جذاب حوزه وب۳ دسترسی داشته باشید.
متامسک
متامسک (MetaMask) نیز یک کیف پول غیرحضانتی نرم‌افزاری برای موبایل و مرورگر کروم است که علاوه‌بر ذخیره‌سازی و مدیریت تراکنش‌های ارز دیجیتال، به یک مرورگر داخلی مجهز است. بنابراین، با نصب متامسک می‌توانید بدون نیاز به یک ابزار مجزا، با دی‌اپ‌های مختلف تعامل داشته باشید.
کیف پول‌های سخت‌افزاری شرکت ترزور
تروزو (Trezor) یکی از قدرتمندترین سازندگان کیف پول‌های سخت‌افزاری است که با ذخیره‌سازی کلیدهای خصوصی رمز ارزها در یک چیپ امنتیی به‌صورت آفلاین، بیشترین امنیت را برای دارایی‌های شما فراهم می‌کند. این کیف پول یک نرم‌افزار اختصاصی دارد که با اتصال به آن می‌توانید به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز دسترسی داشته باشید.
کیف پول‌های سخت‌افزاری شرکت لجر
لجر (Ledger) نیز مانند ترزور یک کمپانی سازنده والت‌های سخت‌افزاری است. با نصب و راه‌اندازی اپلیکیشن Ledger Live روی والت سخت‌افزار یخود می‌توانید علاوه‌بر مدیریت تراکنش‌های ارز دیجیتال، به دی‌اپ‌ها متصل شوید.
انواع مدل سرمایه‌گذاری و درآمدی در وب ۳ چیست؟
سرمایه‌گذاری در وب ۳ به‌معنای مشارکت در نسل جدید اینترنت است که بر پایه فناوری‌های غیرمتمرکز مانند بلاک چین ساخته شده است. این نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خرید و فروش توکن‌های بومی بلاک چین‌ها
- فعالیت در پروژه‌های دیفای (ییلد فارمینگ، استیکینگ و…)
- خرید و فروش ان‌اف‌تی‌ها (توکن‌های غیرقابل تعویض)
با توجه به پتانسیل بالای رشد و نوآوری در این حوزه، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال فرصت‌های مناسب برای ورود به بازار وب ۳ هستند. در ادامه، انواع مدل‌های درآمدزایی و کسب درآمد از فضای وب ۳ را بررسی می‌کنیم.
ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ (Yield Farming) یک اصطلاح چتری است که برای هر نوع روش کسب سود و بازده از طریق سپرده‌گذاری دارایی‌های رمز ارزی در پلتفرم‌های دیفای استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، شما با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود در پلتفرم‌های مختلف دیفای، سود یا توکن به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنید که به آن ییلد فارمینگ یا «کشت سود» می‌گویند.
سه روش عمده ییلد فارمینگ در فضای دیفای شامل موارد زیر هستند:
- وام‌دهی
- تأمین نقدینگی
- استخراج نقدینگی
وام‌دهی
وام‌دهی ارز دیجیتال (Lending) یک روش کسب درآمد در فضای دیفای و وب۳ است که با سپرده‌گذاری دارایی‌ها خود در پلتفرم‌هایی مانند آوه و کاپماند فایننس (Compound Finance)، می‌توانید سود کسب کنید. دیگر کاربران نیز در ازای تأمین وثیقه و دریافت وام از این پلتفرم‌ها، وام مورد نظر را به‌همراه بهره آن در مدت زمان مشخص بازمی‌گردانند و وثیقه خود را پس می‌گیرند.
تأمین نقدینگی
شما می‌توانید با ارائه و تأمین نقدینگی (Liquidity Providing) برای پلتفرم‌های دیفای مانند صرافی یونی سواپ یا کامپاند، بازدهی بالاتری نسبت به سپرده بانکی دریافت کنید.
در این روش، باید یک جفت‌ارز (مثلاً اتر و تتر) را به یک استخر مانند استخر ETH/USDT صرافی یونی سواپ واریز کنید. در ازای این کار نیز کارمزد تراکنش‌هایی را که در آن استخر انجام می‌شود، دریافت خواهید کرد.
استخراج نقدینگی
استخراج نقدینگی (Liquidity Mining) نیز نوعی از ییلد فارمینگ است که در آن علاوه بر کارمزد تراکنش‌ها، توکن‌های پاداش اضافی از خود پروتکل را نیز دریافت می‌کنید. برای مثال، ممکن است با سپرده‌گذاری در یک استخر استخراج، علاوه بر کارمزدها، توکن بومی همان پلتفرم (مثلاً UNI در صرافی یونی سواپ یا SUSHI در صرافی سوشی سواپ) را هم به‌عنوان پاداش کسب کنید.
استیکینگ
استیکینگ (Staking) یکی دیگر از روش‌های کسب درآمد در فضای دیفای است که در آن، ارز دیجیتال بومی یک شبکه مبتنی بر مکانیزم اثبات سهام (PoS) را برای مدت زمان مشخص در یک قرارداد هوشمند قفل می‌کنید و با پردازش تراکنش‌ها و مشارکت در تأمین امنیت شبکه، توکن بومی آن را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنید.
البته اگر خودتان دانش فنی لازم برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها را نداشته باشید نیز معمولاً می‌توانید وظیفه این کار را به دیگر اعتبارسنج‌ها واگذار کرده و صرفاً در ازای سهم خود، درصدی پاداش بگیرید.
برای مثال، در اتریوم با قفل کردن مقداری ETH، هم می‌توانید خودتان شخصاً در اعتبارسنجی تراکنش‌ها مشارکت کرده و هم وظیفه این کار را به دیگر اعتبارسنج‌ها بسپارید. هر دو حالت، برای شما درآمد منفعل ایجاد می‌کند و یکی از روش‌های درآمدزایی از فعالیت در فضای وب ۳.۰ محسوب می‌شود.
خرید و فروش ان اف تی
ان اف تی (NFT) نوعی توکن رمزارزی است که برخلاف دیگر ارزهای دیجیتال عادی، هیچ دو توکن آن دقیقاً مشابه هم نیستند. این یعنی هر توکن NFT، ویژگی منحصربه‌فردی دارد و تنها دارنده آن می‌تواند قیمت‌اش را مشخص کند.
مثلاً مجموعه توکن کریپتوپانکس (CryptoPunks) جزو اولین نمونه‌های کلکیسونی ان اف تی بود که کاربران زیادی با خریدوفروش آن‌ها توانستند به درآمدهای میلیون دلاری برسند.
مزایای وب ۳ چیست؟
کنترل داده‌ها و حریم خصوصی، شفافیت، امنیت، درآمدزایی و مالکیت دیجیتال، برخی از مهم‌ترین مزایای وب۳ هستند.
ناشناسی و حریم خصوصی
یکی از مزایای فعالیت در فضای وب۳ و کار با برنامه‌های غیرمتمرکز، ناشناسی است. بااینکه آدرس‌ها و تراکنش‌ها روی بلاک چین‌های عمومی مانند اتریوم و سولانا برای همگان قابل‌مشاهده و در دسترس هستند، اما هویت افراد پشت آن‌ها به راحتی قابل‌تشخیص نیست.
مدیریت ساده‌تر حساب‌ها و مقاومت در برابر سانسور
در پلتفرم‌های سنتی وب۲، برای هر پلتفرم مانند ایکس، یوتیوب و ردیت باید یک حساب جداگانه بسازید. حال اگر مایل به تغییر نام کاربری یا عکس پروفایلت خود باشید، باید همه آن‌ها را به‌صورت جداگانه در هر پلتفرم تغییر دهید. علاوه‌براین، این پلتفرم‌ها امکان سانسور و کنترل داده‌ها را دارند و با یک کلیک می‌توانند دسترسی شما به حساب‌هایتان را مسدود کنند.
اما وب ۳ می‌تواند این مشکل را حل کند. برای مثال، اتریوم دارای ابزاری به‌نام سرویس نام اتریوم (Ethereum Name Service) یا به‌طور خلاصه ENS است که تنها با استفاده از یک آدرس می‌توانید در چند پلتفرم به‌صورتی امن، ناشناس و غیرقابل سانسور فعالیت کنید.
شفافیت و امنیت
بلاک چین، به‌عنوان هسته فناوری وب۳، با ویژگی‌هایی مانند شفافیت و امنیت بالا، بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی امکان نظارت و تایید تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. این ویژگی‌ها به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند قراردادهای هوشمند و سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز کاربرد دارند.
درآمدزایی و مالکیت دیجیتال
در Web 3.0، می‌توانید از داده‌ها و محتوای خود درآمدزایی کنید. این امر با استفاده از مدل‌های اقتصادی همچون خرید و فروش ان‌اف‌تی‌ها، فعالیت در پلتفرم‌های دیفای، استیکینگ، وام‌دهی و… امکان‌پذیر است.
پرداخت‌های بومی
زیرساخت پرداخت در وب ۲ به بانک‌ها و پردازشگرهای پرداخت وابسته است و همین امر باعث می‌شود افرادی که حساب بانکی ندارند یا در کشورهای محدودشده از نظر مالی زندگی می‌کنند، از این سیستم حذف شوند.
در مقابل، برنامه‌ها و پروژه‌های حوزه وب ۳ دارای توکن‌های بومی هستند که از آن‌ها برای پرداخت‌های غیرمتمرکز و ناشناس بدون نیاز به نهاد مرکزی استفاده می‌شود.
معایب و چالش‌های وب ۳ چیست؟
وب۳ به‌عنوان نسل سوم اینترنت، با وجود مزایای فراوان، با چالش‌هایی نیز مواجه است از جمله:
نیاز به آموزش و پیچیدگی فناوری
یکی از بزرگترین چالش‌های Web 3، پیچیدگی بالای فناوری‌های آن است. کاربران و توسعه‌دهندگان برای تعامل با وب۳ نیاز به دانش فنی عمیقی دارند. برای مثال، استفاده از کیف پول‌های دیجیتال، قراردادهای هوشمند و توکن‌ها نیازمند درک مفاهیم پیچیده‌ای است که ممکن است برای عموم کاربران دشوار باشد. این پیچیدگی می‌تواند مانع از پذیرش گسترده‌تر وب ۳ خصوصاً برای افراد مسن و در کشورهای محروم شود.
محدودیت مقیاس‌پذیری
محدودیت مقیاس‌پذیری یکی دیگر از چالش‌های اساسی وب ۳.۰ است. شبکه‌های بلاکچینی مانند اتریوم قادر به پردازش تعداد زیادی تراکنش در ثانیه نیستند. اگرچه راه‌حل‌هایی مانند شبکه‌های لایه‌های دوم (از جمله آربیتروم و آپتیمیزم) برای بهبود سرعت تراکنش‌ها روی شبکه‌های بزرگی همچون اتریوم توسعه داده شده‌اند، اما هنوز به‌طور کامل مقیاس‌پذیری لازم را فراهم نکرده‌اند.
هزینه‌ها و ریسک‌های امنیتی
وب ۳ با وجود مزایای امنیتی مانند غیرمتمرکز بودن، همچنان با چالش‌های امنیتی مواجه است. برای مثال، قراردادهای هوشمند ممکن است دارای باگ‌هایی باشند که مورد سوءاستفاده قرار گیرند. حملات فیشینگ و سرقت کلیدهای خصوصی نیز از دیگر تهدیدات امنیتی در وب۳ هستند.
علاوه‌براین، هزینه‌های بالای توسعه و نگهداری اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز می‌تواند برای بسیاری از توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها چالش‌برانگیز باشد.
ارتباط متاورس با وب ۳ چیست؟
همانطور که تا اینجا متوجه شدیم، وب ۳ نسل جدیدی از اینترنت است که بر فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند برای تسهیل تعامل‌های کاربران متکی است.
متاورس (Metavser) یک فضای دیجیتال و مجازی است که تعامل‌های کاربران در آن از طریق آواتارها و اغلب با استفاده از فناوری‌هایی مانند واقعیت افزوده و واقعیت مجازی اتفاق می‌افتد.
باتوجه به این تعاریف، متاورس و وب۳ شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند که در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| ویژگی |
وب۳ |
متاورس |
| تمرکز اصلی |
وب غیرمتمرکز، هویت دیجیتال و مدیریت داده‌ها |
فضاهای مجازی، تعامل و حضور دیجیتال |
| کاربردها |
دیفای، ناشناسی و ذخیره داده غیرمتمرکز |
بازی، اجتماع مجازی و گردش در جهان‌های دیجیتال |
| تجربه کاربران |
تمرکز بر امنیت، مالکیت داده و شفافیت |
تجربه همه‌جانبه با واقعیت افزوده/مجازی و تعامل محیطی |
| چالش فنی |
توازن بین مقیاس، امنیت و تمرکز (معضل سه‌گانه بلاکچین) |
محدودیت‌های شبکه، زیرساخت‌های گرافیکی و اتصال به دنیای فیزیکی |
| وابستگی به فناوری |
بلاکچین و قراردادهای هوشمند |
گرافیک، واقعیت افزوده/مجازی و تعاملات محیطی |
کاربرد هوش مصنوعی در وب۳ چیست؟
یکی از روندهای مهم وب ۳.۰ در سال ۲۰۲۵، ترکیب هوش مصنوعی با بلاک چین است که مرزهای فناوری غیرمتمرکز را گسترش داده است.
پروژه‌های بلاک چینی متمرکز بر هوش مصنوعی مانند سینگولاریتی نت (SingularityNET) و فچ (Fetch.ai)، امکان دسترسی گسترده به هوش مصنوعی را فراهم می‌کنند و آموزش مدل‌ها را به‌صورت شفاف و ایمن روی بلاک چین ممکن می‌سازند، بدون اینکه کنترل در دست یک نهاد مرکزی باشد.
قراردادهای هوشمند تقویت‌شده با هوش مصنوعی
قراردادهای هوشمند تقویت‌شده با هوش مصنوعی، مانند پروژه‌هایی که در اکوسیستم اتریوم یا پولکادات اجرا می‌شوند، می‌توانند به‌صورت خودکار تصمیم‌گیری کنند و کارایی سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز را افزایش دهند.
عامل‌های هوش مصنوعی (AI Agents)
عامل‌های هوش مصنوعی (AI Agents) به نرم‌افزارها یا ربات‌هایی گفته می‌شوند که به‌صورت مستقل عمل می‌کنند و برای تصمیم‌گیری‌های خود، به زیرساخت‌های بلاک چینی متکی هستند. به زبان ساده، این ایجنت‌ها می‌توانند اهداف مشخصی مانند انجام تراکنش مالی، اجرای قراردادهای هوشمند یا مدیریت داده‌ها را دنبال کنند و تمام این فرایندها را بدون دخالت انسان به‌صورت خودکار و هوشمندانه انجام دهند.
برای مثال، یک عامل ایجنت مصنوعی می‌تواند در یک پلتفرم مالی غیرمتمرکز، خرید و فروش دارایی‌ها را بر اساس تحلیل بازار انجام دهد، پرداخت‌ها را روی بلاک چین ثبت کند یا در یک شبکه تجارت زنجیره تأمین، سفارشات، موجودی و تعاملات بین تامین‌کنندگان را مدیریت کند.
این سیستم‌ها، عملاً اتصال هوش مصنوعی به اعتماد و شفافیت بلاک چین را ممکن می‌سازند و نمونه‌ای واقعی از کاربرد ترکیبی AI و وب ۳ هستند.
تأثیر وب۳ بر ارزهای دیجیتال چیست؟
وب 3.0 تأثیر عمیقی بر دنیای ارزهای دیجیتال گذاشته و در واقع می‌توان گفت بخش بزرگی از رشد و بلوغ بازار ارزهای دیجیتال نتیجه پیشرفت وب ۳ است.
در وب ۳، ارزهای دیجیتال فقط وسیله‌ای برای پرداخت نیستند، بلکه نقش کلیدی در ساختار اقتصادی و مدیریتی پلتفرم‌های غیرمتمرکز دارند. در نتیجه، وب ۳ باعث شده کاربرد رمزارزها از مبادله صرف فراتر رود و به ابزاری برای ایجاد مدل‌های اقتصادی جدید، کسب درآمد از دارایی‌های دیجیتال و مشارکت واقعی در اقتصاد غیرمتمرکز تبدیل شود تحولی که می‌تواند آینده نظام مالی جهانی را متحول کند.
اندازه بازار بلاک چین وب۳
بازار بلاک چین وب ۳ بر اساس گزارش‌ها در سال ۲۰۲۴ معادل ۴.۸۴ میلیارد دلار بوده و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۳ به ۱۳۵.۳۴ میلیارد دلار افزایش یابد که نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) ۴۴.۸٪ را نشان می‌دهد.
در تحلیل منطقه‌ای بازار وب 3 و بلاک چین، آمریکای شمالی با پیش‌بینی رشد ۴۱.۲٪ رهبری پذیرش این فناوری را در دست دارد، اروپا با تمرکز بر خدمات عمومی و چارچوب‌های قانونی رشد ۵۰.۵٪ را تجربه می‌کند و در آسیا و استرالیا نیز فعالیت گسترده ارزهای دیجیتال و استخراج در کشورهایی مانند چین، هند و ویتنام مشهود است.
آینده وب ۳ و روندهای نوین چگونه است؟
وب ۳ به‌عنوان نسل سوم اینترنت، در حال شکل‌گیری و تکامل است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند که این فناوری در سال‌های آینده به‌طور گسترده‌ای در صنایع مختلف مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
پیش‌بینی‌ها و نوآوری‌های پیشرو
وب ۳ در مسیر تحول آینده اینترنت، با ترکیب فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و بلاک چین، تجربه‌ای هوشمندتر، تعاملی‌تر و امن‌تر برای کاربران ایجاد می‌کند.
هوش مصنوعی در این فضا نقشی کلیدی دارد؛ از تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی رفتار کاربران گرفته تا شخصی‌سازی محتوا و بهینه‌سازی تعاملات کاربری. در همین حال، ترکیب VR و AR تجربه حضور واقعی در محیط‌های دیجیتال را ممکن می‌سازد و فرصت‌های تازه‌ای برای آموزش، بازی و تجارت الکترونیک فراهم می‌آورد. بلاک چین نیز با تضمین شفافیت و امنیت تراکنش‌ها، اعتماد کاربران را در حوزه‌هایی مانند خدمات مالی، هویت دیجیتال و مدیریت داده‌ها افزایش می‌دهد.
در مجموع، تمرکز Web 3.0 بر بهبود تجربه کاربری و دسترسی آسان است؛ به‌طوری‌که کاربران بتوانند بدون پیچیدگی‌های فنی، به شکلی ساده و ایمن از خدمات و فرصت‌های دنیای دیجیتال آینده بهره‌مند شوند.
سوالات متداول
وب۳ چیست؟
وب۳ نسل غیرمتمرکز اینترنت است که با تکیه بر بلاکچین، مالکیت داده و دارایی‌های دیجیتال را به خودِ کاربران می‌دهد.
وب۳ چه تفاوتی با وب۲ دارد؟
در وب۲ پلتفرم‌های متمرکز مالک داده‌اند؛ در وب ۳ داده و دارایی روی شبکه‌های توزیع‌شده ذخیره و با کلید خصوصی توسط کاربر کنترل می‌شود.
بلاکچین در Web 3 چه نقشی دارد؟
زیرساخت دفترکل توزیع‌شده و تغییرناپذیر برای ثبت شفاف تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند است.
مالکیت در وب ۳.۰ چگونه اثبات می‌شود؟
از طریق کلیدهای خصوصی یا ان‌اف‌تی‌ها، سوابق مالکیت‌شان روی بلاکچین قابل‌راستی‌آزمایی است.
پرداخت‌ها در وب 3 چگونه انجام می‌شود؟
با توکن‌های بومی شبکه‌ها مستقیماً در کیف پول و مرورگر، بدون نیاز به پردازشگر متمرکز انجام می‌شود.
تفاوت وب ۳ و متاورس چیست؟
وب ۳.۰، لایه مالکیت، اقتصاد و هویت غیرمتمرکز است؛ متاورس فضا و تجربه مجازی است. متاورس می‌تواند از طریق قراردادهای هوشمند با برنامه‌های غیرمتمرکز فضای وب ۳ تعامل داشته باشد.
ریسک‌های وب۳ چیست؟
خطاهای قرارداد هوشمند، فیشینگ و سرقت کلید خصوصی، نوسان قیمت توکن‌ها، و پیچیدگی کاربری.
بهترین کیف پول‌های وب۳ کدامند؟
تراست والت، متامسک و کیف پول‌های سخت‌افزاری شرکت‌های لجر و ترزور از بهترین گزینه‌ها هستد.
آیا وب۳ قابل سانسور است؟
سطح پروتکل به‌سختی سانسور می‌شود؛ اما رابط‌های کاربری متمرکز یا درگاه‌ها ممکن است محدودیت بگذارند. کاربر می‌تواند از کلاینت/رابط جایگزین بهره بگیرد.
مالیات و قوانین وب۳ چگونه است؟
بسته به کشور متفاوت است؛ معمولاً معاملات کریپتو مشمول گزارش و مالیات هستند. باید قوانین محلی بررسی شود.
ورود ساده به وب۳ از کجا شروع شود؟
نصب کیف پول، ایمن‌سازی عبارت بازیابی، شارژ اندک توکن بومی شبکه، اتصال به یک برنامه غیرمتمرکز معتبر و انجام تراکنش‌های کوچک آزمایشی.
جمع‌بندی
وب ۳، با فراهم آوردن غیرمتمرکزسازی، شفافیت و کنترل کامل کاربران بر داده‌ها و دارایی‌های دیجیتال، نه تنها مدل‌های اقتصادی نوآورانه‌ای ایجاد می‌کند، بلکه چشم‌انداز آینده اینترنت را نیز شکل می‌دهد. هرچند چالش‌هایی مانند پیچیدگی فناوری و محدودیت مقیاس‌پذیری وجود دارد، اما با رشد پروژه‌های موفق و پذیرش عمومی، وب ۳ در مسیر تبدیل شدن به استاندارد جدید اینترنت قرار دارد.
