استیبل کوین (Stablecoin) چیست؟ آشنایی با نحوه کار ارزهای باثبات و پایدار

استیبل کوین (Stablecoin) نوعی ارز دیجیتال است که ارزش آن تقریبا ثابت باقی می‌ماند و معمولاً به دلار آمریکا یا دارایی‌های پایدار دیگر متصل  و پگ (Peg) می‌شود و در مقایسه با سایر رمزارزها نوسانات شدید قیمتی ندارد. تصور کنید بتوانید دلار را مانند بیت کوین روی بلاک چین جابه‌جا کنید؛ سریع، بدون بانک، با کارمزد کم و قابل‌استفاده در صرافی‌ها و پلتفرم‌های دیفای. این دقیقاً همان چیزی است که استیبل کوین‌ها فراهم می‌کنند. به همین دلیل، تریدرها و کاربران از استیبل کوین‌ها به‌عنوان پناهگاه امن برای حفظ ارزش دارایی، انتقال سریع پول و انجام معاملات استفاده می‌کنند. در این مقاله به این سؤال پاسخ می‌دهیم که استیبل کوین چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و چطور از نوسانات بازار در امان می‌ماند.

استیبل کوین چیست؟

استیبل کوین نوعی ارز دیجیتال است که ارزش آن به یک دارایی ثابت مانند دلار آمریکا، طلا یا سبدی از دارایی‌ها پگ (Peg) یا متصل می‌شود. به عبارت دیگر، قیمت یک استیبل‌کوین همیشه سعی می‌کند قیمت همان دارایی که به آن متصل است را دنبال کند.

به‌عبارت ساده‌تر، استیبل کوین می‌تواند همان «دلار دیجیتال» باشد؛ یعنی می‌توانید مانند ارزهای دیجیتال آن را در کیف پول نگه دارید، انتقال دهید و در معاملات استفاده کنید، اما قیمت آن مانند بیت کوین و اتریوم نوسان شدید ندارد.

هرچقدر هم با دنیای ارزهای دیجیتال غریبه باشید، نام تتر (USDT) را حتماً شنیده‌اید. تتر یکی از معروف‌ترین استیبل کوین‌هاست و ارزش آن قرار است همیشه برابر با ۱ دلار آمریکا باقی بماند.

چرا استیبل کوین‌ها ایجاد شدند؟

بازار ارزهای دیجیتال از ابتدا با نوسان‌های شدید همراه بوده است. قیمت ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین و اتریوم می‌تواند در یک روز چندین درصد افزایش یا کاهش پیدا کند؛ موضوعی که انجام پرداخت‌ها یا نگهداری سرمایه را برای کاربران دشوار می‌کند. تریدرها هم برای حفظ سود خود، به ارزی نیاز دارند که ارزشش ناگهان تغییر نکند و بتوانند در زمان‌های نوسان، دارایی‌شان را موقتاً به آن تبدیل کنند.

اینجا بود که مفهوم استیبل کوین شکل گرفت؛ ارزی دیجیتال با ارزش تقریباً ثابت که نقش «پناهگاه امن» در بازار را دارد. استیبل کوین‌ها به کاربران اجازه می‌دهند بدون خروج از دنیای کریپتو، دارایی خود را به واحدی باثبات مانند دلار آمریکا تبدیل کنند. در واقع، آن‌ها پل ارتباطی بین ارزهای دیجیتال و پول‌های سنتی هستند و به‌همین‌خاطر، در معاملات، پرداخت‌ها و پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi)‌ نقشی حیاتی پیدا کرده‌اند.

چطور استیبل کوین‌ها قیمت خود را ثابت نگه می‌دارند؟

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های استیبل کوین‌ها، حفظ نسبت ثابت با یک دارایی مرجع مانند دلار آمریکا، طلا، نفت یا هر دارایی دیگر در دنیای واقعی است. این ارتباط قیمتی را اصطلاحاً «پگ (Peg)» یا گره‌خوردگی قیمت می‌نامند. اما باید توجه داشت که «پگ» با «پشتوانه (Backing)» فرق دارد.

برای درک نحوه ایجاد ثبات قیمت در استیبل کوین‌ها، باید ابتدا با تفاوت پگینگ و بکینگ آشنا شویم:

پگ

پگینگ یا پگ کردن (Pegging) که در فارسی به آن «اتصال» یا «گره‌خوردگی قیمت» می‌گویند، یعنی ارزش یک استیبل کوین قرار است همیشه نزدیک به یک واحد مشخص، مثلاً ۱ دلار، یک اونس طلا یا یک بشکه نفت نگه داشته شود.

روش‌های مختلفی برای حفظ گره‌خوردگی قیمت وجود دارد که در بخش معرفی انواع استیبل کوین‌ها، نحوه کار هر کدام را به‌صورت جزئی‌تر بررسی می‌کنیم.

پشتوانه

وقتی یک استیبل‌کوین دارای پشتوانه (Backed) است یا اصطلاحاٌ بکینگ (‌Backing) دارد، یعنی یک دارایی واقعی یا یک مکانیسم مشخص وجود دارد که ثبات ارزش و پگ شدن آن به واحد موردنظر را تضمین می‌کند.

برای مثال، ممکن است معادل تعداد واحد صادرشده یک استیبل کوین، مقدار دلاری آن در یک بانک نگهداری شود، مقداری رمزارز در داخل یک قرارداد هوشمند قفل یا مقداری طلا در خزانه ذخیره شده باشد تا ثبات قیمت آن حفظ شود.

بنابراین، ایجاد پشتوانه روشی برای حفظ پگینگ و گره‌خوردگی قیمت است. به‌همین‌خاطر، می‌توانیم استیبل کوین‌ها با پشوانه دارایی واقعی یا پول فیات را نسل جدیدی از ارزهای باثبات بدانیم که از روشی ملموس‌تر برای حفظ پایداری قیمت استفاده می‌کنند.

انواع استیبل کوین‌ها و نحوه عملکرد هرکدام

همه استیبل کوین‌ها با هدف حفظ ارزش ثابت و گره‌خوردگی قیمت طراحی شده‌اند، اما روش دستیابی به این ثبات در آن‌ها متفاوت است. به‌طور کلی، چهار نوع اصلی از استیبل کوین‌ها وجود دارد که هر کدام از مکانیسم خاصی برای کنترل قیمت استفاده می‌کنند.

استیبل کوین با پشتوانه فیات (Fiat-backed)

رایج‌ترین نوع استیبل کوین، آن‌هایی هستند که با پول فیات مثل دلار آمریکا، یورو یا ین ژاپن پشتیبانی می‌شوند. در این مدل، به‌ ازای هر واحد استیبل کوین منتشرشده، معادل آن در حساب بانکی یا به‌صورت اوراق کم‌ریسک نگهداری می‌شود. برای مثال، تتر و یو‌ اس‌ دی‌ کوین (USDC) از جمله معروف‌ترین نمونه‌های این نوع ارز دیجیتال هستند.

در این سیستم، شرکت صادرکننده موظف است شفاف‌سازی مالی انجام دهد تا کاربران مطمئن باشند که به‌ازای هر توکن، واقعا پشتوانه دلاری وجود دارد.

استیبل کوین با وثیقه رمزارز (Crypto-collateralized)

پشتوانه استیبل کوین‌ها با وثیقه رمزارز برای پگینگ قیمت، ارزهای دیجیتال دیگر مانند اتریوم یا بیت کوین هستند. در این نوع، رمزارزهای دیگر مانند اتر یا بیت کوین به‌عنوان وثیقه (Collateral) در قراردادهای هوشمند قفل می‌شوند.

حال به‌دلیل نوسان ذاتی رمزارزها و جلوگیری از افت قیمت استیبل کوین موردنظر درصورت ریزش شدید قیمت ارزهای پشتوانه آن، معمولاً میزان وثیقه، بیشتر از مقدار استیبل کوین صادرشده (مثلا ۱۵۰٪) است. به‌همین‌خاطر، به این نوع از استیبل کوین‌ها، با وثیقه بیش‌ازحد (Over-collateralized) نیز گفته می‌شود.

معروف‌ترین استیبل کوین با وثیقه رمزارز، دای (DAI) محصول پلتفرم میکردائو (MakerDAO) است.

استیبل کوین الگوریتمی (Algorithmic)

این نوع از استیبل کوین‌ها بدون پشتوانه واقعی کار می‌کنند و برای پگینگ و حفظ گره‌خوردگی قیمت، به الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند عرضه و تقاضا وابسته هستند. برای مثال، وقتی قیمت یک استیبل کوین الگوریتمی با پگینگ به دلار آمریکا به بالای ۱ دلار برسد، سیستم به‌صورت خودکار توکن‌های جدیدی منتشر می‌کند و زمانی که قیمت آن از ۱ دلار پایین‌تر رود، توکن‌ها را می‌سوزاند تا تعادل حفظ شود.

سه نوع سیستم پگینگ در استیبل کوین‌های الگوریتمی عبارتند از:

• ری‌بیس (Rebase): عرضه کل توکن به‌صورت دوره‌ای (معمولاً روزانه) به‌طور خودکار افزایش یا کاهش می‌یابد تا قیمت هر واحد به هدف ارزش ثابت آن مثلاً ۱ دلار نزدیک شود. در این حالت، موجودی کیف پول کاربران نیز مستقیماً تغییر می‌کند. امپل فورث (Ampleforth) با نماد AMPL نمونه‌ای از این سیستم است.
• سینوراژ (Seigniorage): در این سیستم که به آن آربیتراژ خودکار نیز می‌گویند، هنگام افزایش عرضه، سود حاصل از صدور توکن جدید به دارندگان توکن ثانویه تخصیص می‌یابد تا از طریق آربیتراژ، قیمت استیبل کوین به ۱ دلار بازگردد. ارز بیسیس کش (Basis Cash) با نماد BAC نوعی از این سیستم  است.
• فرکشنال (Fractional): ارزش این نوع استیبل‌کوین به‌صورت دوگانه توسط وثیقه و الگوریتم حفظ می‌شود؛ بخشی به‌صورت وثیقه‌های ارزی یا فیاتی (مانند یو اس دی کوین) و بخش باقی‌مانده توسط مکانیسم الگوریتمی (تنظیم عرضه یا سوزاندن) پشتیبانی می‌شود. استیبل کوین فرکس (Frax) با نماد FRAX از این نوع است.

استیبل کوین با پشتوانه کالا یا دارایی‌های واقعی (Commodity/Asset-backed)

پشتوانه‌ این نوع از استیبل کوین‌ها برای پگینگ قیمت، دارایی‌های فیزیکی یا مالی واقعی مانند طلا، نقره، نفت یا حتی املاک توکنیزه‌شده هستند. هدف از این مدل، ترکیب مزایای ارزهای دیجیتال (انتقال آسان، شفافیت بلاک چین) با ثبات ارزش دارایی‌های واقعی است. این نوع از استیبل کوین‌ها به‌خاطر داشتن پشتوانه ملموس و قابل‌سنجش، معمولاً اعتماد بیشتری در بین سرمایه‌گذاران سنتی دارند.

برای مثال، پکس گلد (PAX Gold) با نماد PAXG نماینده مالکیت مقدار مشخصی طلای واقعی در خزانه‌های امن است. ارزش هر توکن پکس‌گلد معادل یک اونس طلاست و قیمت آن همسوی قیمت اونس طلا جابه‌جا می‌شود. علاوه‌براین، دارندگان پکس‌گلد می‌توانند در صورت تمایل، طلای فیزیکی خود را دریافت کنند.

دی پگینگ (Depegging) در استیل کوین‌ها

دی پگ شدن (Depeg) یا دی‌پگینگ در استیبل کوین‌ها، به‌معنای از دست دادن گره‌خوردگی قیمت یا همان قیمت ثابت است. وقتی قیمت یک استیبل کوین از قیمت ثابت هدفش فاصله بگیرد و بالاتر یا پایین‌تر برود، اصطلاحاً می‌گویند که دی پگ شده است.

چند دلیل رایج برای دی پگ شدن یک ارز دیجیتال پایدار و باثبات وجود دارد از جمله:

• کمبود نقدینگی یا هجوم کاربران برای فروش
• مشکلات مدیریتی یا حسابرسی ذخایر پشتوانه
• شوک‌های شدید بازار و ترس سرمایه‌گذاران
• نقص قرارداد هوشمند (برای استیبل‌کوین‌های الگوریتمی)

نمونه استیبل کوین‌های دی پگ شده و شکست‌خورده

چند نمونه از استیبل‌کوین‌های معروف که در سال‌های اخیر دچار دی پگینگ قیمت شده‌اند شامل موارد زیر هستند:

• ترا یو اس دی (TerraUSD): ارز UST در سال ۲۰۲۲ بزرگ‌ترین دی پگ تاریخ را تجربه کرد. قیمت این استیبل کوین الگوریتمی که باید برابر ۱ دلار می‌بود، به‌تدریج سقوط کرد و حتی تا نزدیکی صفر رسید. این اتفاق باعث نابودی کامل پروژه ترا شد.
• یو اس دی کوین (USDC): بااینکه USDC همچنان دومین استیبل کوین بزرگ بازار است، اما در مارس ۲۰۲۳ (اسفند ۱۴۰۱) و پس از ورشکستگی بانک سیلیکون ولی (Silicon Valley Bank) که بخش بزرگی از پشوانه دلاری این استیبل کوین در آن نگهداری می‌شد، اعتماد سرمایه‌گذاران کاهش یافت و قیمت USDC تا حدود ۰.۸۸ دلار افت کرد. خوشبختانه، پس از مدتی و با رفع نگرانی‌ها، این ارز توانست خود را احیا کند و قیمت آن دوباره به ۱ دلار بازگشت.
• آیرون تیتانیوم (IRON Titanium): یک استیبل کوین نیمه الگوریتمی در شبکه پالیگان بود که در سال ۲۰۲۱ از ۱ دلار دی پگ شد و به ۰.۷۵ سقوط کرد. سپس قیمت ارز ثانویه این سیستم به‌نام تایتان (TITAN) که پشتوانه آن محسوب می‌شد، تقریباً به صفر رسید و کل ساختار فروپاشید.
• امپتی ست دلار (Empty Set Dollar): ارز ESD یک استیبل کوین الگوریتمی سینوراژ بود که قرار بود با مینت و سوزاندن توکن‌ها، قیمت را ثابت نگه دارد، اما پس از دی پگ شدن دیگر نتوانست به ۱ دلار برگردد و پروژه عملاً رها شد.

تفاوت استیبل کوین‌ها با ارز دیجیتال‌ بانک‌های مرکزی (CBDC)

اگرچه استیبل کوین‌ها و ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هر دو شکل دیجیتالی پول هستند و معمولاً ارزش ثابتی دارند، اما ماهیت، ساختار و هدفشان کاملا متفاوت است.

ارز دیجیتال بانک مرکزی نسخه دیجیتال پول رسمی یک کشور است که مستقیماً توسط بانک مرکزی تولید و کنترل می‌شود. این نوع ارز روی بلاک چین خصوصی یا سیستم متمرکز بانک مرکزی فعالیت می‌کند و هدف آن، جایگزینی اسکناس و ایجاد کنترل بیشتر روی جریان پول است. در جدول زیر، تفاوت این دو پول دیجیتال را بررسی کرده‌ایم:

مزایا و کاربردهای استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها به‌دلیل ثبات قیمتی که دارند، کاربردهای متعددی در دنیای رمزارزها و امور مالی دیجیتال پیدا کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین مزایای آن‌ها، کاهش ریسک نوسانات شدید بازار است؛ کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را به استیبل کوین‌ها تبدیل کرده و ارزش سرمایه‌شان را حفظ کنند.

انتقال سریع و ارزان بین صرافی‌ها

در معاملات بین صرافی‌ها و پلتفرم‌های دیفای، استیبل کوین‌ها به‌عنوان واسط یا پل بین رمزارزها و پول فیات استفاده می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود انتقال دارایی‌ها سریع‌تر و با کارمزد کمتر انجام شود.

امکان وام‌دهی و کسب سود در پلتفرم‌های دیفای

کاربرد دیگر استیبل کوین‌ها در دیفای است؛ کاربران می‌توانند از آن‌ها برای وام دهی ارز دیجیتال و ییلد فارمینگ استفاده کنند، بدون اینکه دارایی اصلی‌شان در معرض نوسانات شدید قرار گیرد.

مناسب برای پرداخت‌های بین‌المللی و تجارت

همچنین، استیبل کوین‌ها ابزار مناسبی برای پرداخت‌های بین‌المللی و تراکنش‌های دیجیتال هستند؛ بدون نیاز به تبدیل ارز یا تحمل هزینه‌های بانکی سنگین، می‌توانند ارزش پول را حفظ کنند.

جایگزین دلار در کشورهایی با محدودیت ارزی

در نهایت استیبل کوین‌ها به سرمایه‌گذاران و کاربران در شرایط اقتصادی پرنوسان هم کمک می‌کنند تا پل امنی بین بازار رمزارز و پول ملی داشته باشند و از ابزارهای جهانی کریپتو بهره ببرند.

معایب و ریسک‌های استیبل کوین‌ها

اگرچه استیبل کوین‌ها به‌عنوان نسخه پایدار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند، اما بدون ریسک نیستند. هر پروژه پشتوانه، سازوکار و سطح شفافیت متفاوتی دارد و همین موارد می‌تواند روی امنیت و ارزش آن‌ها تاثیر بگذارد.

ذخایر و عدم شفافیت حسابرسی

در استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات، مهم‌ترین ریسک مربوط به کیفیت و شفافیت ذخایر است. کاربران انتظار دارند به ازای هر توکن، یک دارایی واقعی (دلار، اوراق خزانه، سپرده بانکی و …) در حساب پروژه وجود داشته باشد. اما در برخی پروژه‌ها:

• مشخص نیست پشتوانه از چه دارایی‌هایی (نقد، اوراق کم‌ریسک، یا حتی دارایی‌های پرنوسان) تشکیل شده است.
• گزارش حسابرسی مستقل و دوره‌ای ارائه نمی‌شود یا ناقص است.
• امکان تأخیر بین انتشار توکن و تأمین پشتوانه وجود دارد.

اگر بعدها مشخص شود ذخایر استیبل کوین مدنظر ناکافی یا غیرقابل نقدشدن هستند، فاصله بین ارزش واقعی و قیمت بازار ایجاد می‌شود و خطر ازدست‌رفتن اعتماد و سقوط ارزش توکن وجود دارد.

تتر؛ نمونه شفافیت ناکافی

تتر یکی از مشهورترین استیبل کوین‌های بر پایه فیات است که هر واحد آن باید معادل ۱ دلار آمریکا پشتوانه داشته باشد. بااین‌حال، در گذشته، شفافیت تتر مورد انتقاد قرار گرفته است و گزارش‌های مختلف نشان داده‌اند که همیشه دارایی‌های پشتوانه این ارز، پشتوانه دقیقی با ذخایر دلار آمریکا نداشته است.

این مسئله باعث شد نهادهای قانونی مانند کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) و دادگاه‌های ایالات متحده بر فعالیت‌های تتر نظارت کنند و توافقاتی برای بهبود شفافیت آن حاصل شود. در چنین وضعیتی، دیگر استیبل کوین‌ها به‌عنوان جایگزین‌های تتر مطرح می‌شوند.

تمرکزگرایی

این ریسک بیشتر مربوط به ساختار مدیریتی و کنترل شبکه است. در استیبل کوین‌های متمرکز مانند USDC، صادرکننده می‌تواند:

• تراکنش‌ها را متوقف یا حساب کاربران را فریز کند.
• آدرس‌ها را در لیست سیاه قرار دهد.
• توکن‌ها را بدون اجازه کاربر بسوزاند.

در عمل، این پروژه‌ها به‌شکل یک سیستم بانکی دیجیتال عمل می‌کنند که یک شرکت مرکزی تصمیم‌گیرنده اصلی همه‌چیز است. در نتیجه، کاربران برخلاف فلسفه غیرمتمرکز رمزارزها، وابسته به قوانین و فشارهای نظارتی همان نهاد مرکزی و حتی دولت‌ها می‌شوند.

نقص الگوریتم

در برخی استیبل کوین‌های الگوریتمی مانند UST که پیشتر آن را بررسی کردیم، قیمت استیبل کوین با الگوریتم و بر اساس عرضه و تقاضا کنترل می‌شود، نه پشتوانه واقعی. این مدل‌ها در شرایط عادی بازار کار می‌کنند، اما اگر ترس و فشار فروش شدید ایجاد شود، الگوریتم از کنترل خارج شده و قیمت از پگ دلاری جدا می‌شود. سقوط ترا یو اس تی نمونه‌ای از این ریسک بود که میلیاردها دلار سرمایه را نابود کرد.

ترا یو اس دی

در سال ۲۰۲۲، ترا یو اس دی (UST) یک استیبل کوین الگوریتمی محبوب بود. وقتی قیمت TerraUSD از ۱ دلار پایین می‌آمد، سیستم کاربران را تشویق می‌کرد که UST خود را با LUNA (توکن دوم این اکوسیستم) مبادله کنند تا عرضه ترا یو اس تی کاهش یابد و قیمت برگردد. اما وقتی اعتماد بازار از بین رفت، کاربران ارزهای ترا یو اس تی خود را فروختند و قیمت هر دو توکن سقوط آزاد کرد. در نهایت بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه از بین رفت.

ریسک قانونی و محدودیت‌های کشورها

استیبل کوین‌ها در برخی کشورها هنوز از نظر قانونی شفاف نیستند. ممکن است دولت‌ها مقررات سخت‌گیرانه‌ای وضع کنند، دسترسی کاربران را محدود کنند یا حساب‌های شرکت صادرکننده را تحت نظارت قرار دهند. تغییر قوانین به‌راحتی می‌تواند روی نقدشوندگی یا انتقال استیبل کوین‌ها تأثیر بگذارد.

لیست استیبل کوین‌های معروف بازار

در ادامه، ۵ استیبل کوین معروف و پرکاربرد در بازار ارزهای دیجیتال را معرفی می‌کنیم:

تتر

تتر (USDT) پرکاربردترین و شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین بازار است. هر واحد تتر تقریباً همیشه برابر با ۱ دلار آمریکاست و بیشتر برای معاملات سریع بین صرافی‌ها و انتقال سرمایه بدون نیاز به تبدیل به پول فیات کاربرد دارد.

یو‌ اس‌ دی کوین

یو اس دی سی (USDC) توسط شرکت سیرکل (Circle) و با پشتیبانی کامل ارز فیات منتشر شده است. این استیبل کوین شهرت زیادی برای شفافیت و گزارش‌دهی دقیق پشتوانه‌های خود دارد و اغلب در فعالیت‌های مالی دیفای استفاده می‌شود.

بایننس دلار

بایننس دلار (BUSD) استیبل کوین صرافی بایننس است که با نسبت ۱:۱ به دلار آمریکا متصل است. این ارز برای کاربران بایننس که می‌خواهند دارایی خود را بدون ریسک نوسانات بازار نگه دارند، گزینه‌ای محبوب است.

ترو یو‌ اس‌ دی

ترو یو اس دی (TUSD) یکی دیگر از استیبل کوین‌های با پشتوانه دلاری است که برای شفافیت و اطمینان کاربران از پشتوانه نقدی خود شناخته می‌شود. این کوین به ویژه در بازارهای معاملاتی و پلتفرم‌های دیفای محبوب است.

دای

برخلاف دیگر استیبل کوین‌ها که پشتوانه فیات دارند، دای (DAI) یک استیبل کوین غیرمتمرکز با وثیقه رمزارز بیش‌ازحد است. قیمت دای به دلار آمریکا گره خورده است و به کمک قراردادهای هوشمند و وثیقه‌گذاری رمزارزها، ثبات خود را حفظ می‌کند.

روش‌های حسابرسی استیبل کوین‌ها

علاوه بر پشتوانه، حسابرسی و شفافیت نقش بسیار مهمی در اعتماد کاربران ایفا می‌کند. در ادامه با چند مثال واقعی و روش‌های حسابرسی آشنا می‌شویم:

حسابرسی سنتی (Traditional Audit)

در این روش، شرکت‌های حسابرسی مستقل مانند PwC یا Deloitte موجودی پشتوانه‌های استیبل کوین را بررسی و گزارش می‌دهند. این گزارش‌ها معمولا به صورت دوره‌ای (ماهانه یا سه‌ماهه) منتشر می‌شوند.

حسابرسی آنلاین و شفاف (Attestation/Transparency Report)

برخی استیبل کوین‌ها، مانند یو‌ اس دی کوین، از روش attestation استفاده می‌کنند که شرکت حسابرسی تایید می‌کند موجودی پشتوانه مطابق با تعداد کوین‌های در گردش است. این گزارش‌ها به صورت عمومی منتشر می‌شوند و کاربران می‌توانند مطمئن باشند که هر کوین با دارایی واقعی پشتیبانی می‌شود.

حسابرسی زنجیره‌ای (On-Chain Proof/Blockchain Auditing)

دای نمونه‌ای از استیبل کوین با پشتوانه رمزارز است. برای این نوع استیبل کوین‌ها، قراردادهای هوشمند و شفافیت زنجیره‌ای به کاربران امکان می‌دهد تمام وثیقه‌های قفل‌شده را به صورت آنلاین مشاهده کنند. این روش به جای تکیه بر حساب‌رسان سنتی، به شفافیت لحظه‌ای در بلاک‌چین متکی است.

جایگاه استیبل کوین‌ها در نظام مالی و قانون‌گذاری جهانی

با رشد سریع استیبل کوین‌ها و رسیدن حجم بازار آن‌ها به بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵، دولت‌ها و نهادهای مالی بین‌المللی بر تنظیم مقررات این دارایی‌ها تمرکز ویژه‌ای کرده‌اند. استیبل کوین‌ها در حال تبدیل شدن به پل بین سیستم مالی کلاسیک و اقتصاد دیجیتال هستند، به همین دلیل دولت‌ها می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که:

• پشتوانه استیبل کوین‌ها واقعی و قابل حسابرسی است،
• ثبات مالی کشورها تحت‌تأثیر قرار نمی‌گیرد،
• فعالیت‌های غیرقانونی مثل پول‌شویی از این طریق انجام نشود.

در بسیاری از کشورها استیبل کوین‌ها به عنوان «پول الکترونیکی» یا «ابزار پرداخت» شناخته شده‌اند و شرکت‌های صادرکننده موظفند گزارش شفافیت، ذخایر و حسابرسی دوره‌ای ارائه کنند.

در ادامه به مهم‌ترین قوانین و چارچوب‌های جهانی اشاره می‌کنیم:

لایحه GENIUS (ایالات متحده)

در سال ۲۰۲۴، پیش‌نویس قانون GENIUS در ایالات متحده آمریکا معرفی شد؛ هدف آن ایجاد چارچوب مقرراتی برای استیبل کوین‌ها بود. تمرکز اصلی قانون جینیس روی استیبل کوین‌های دلاری مانند تتر و یو اس دی کوین است و هدف آن این است که از تبدیل شدن استیبل کوین‌ها به «بانک‌های بدون نظارت» جلوگیری شود. مهم‌ترین نکات این قانون:

• شرکت صادرکننده باید ۱۰۰٪ پشتوانه نقدی یا اوراق خزانه‌داری آمریکا داشته باشد.
• حسابرسی استیبل کوین‌ها ماهانه یا فصلی منتشر شود.
• کاربران باید بتوانند توکن را در هر زمان به دلار بازخرید کنند.

مقررات اتحادیه اروپا (MiCA)

اتحادیه اروپا اولین منطقه‌ای بود که قوانینی جامع برای دارایی‌های دیجیتال تصویب کرد. قانون MiCA یا (Markets in Crypto Assets Regulation) در سال ۲۰۲۴ اجرایی شد.  طبق این قانون، صادرکنندگان استیبل کوین باید مجوز بگیرند، پشتوانه خود را شفاف گزارش کنند و به الزامات سرمایه و حسابرسی پایبند باشند. این قانون به ویژه روی استیبل کوین‌هایی که به یورو یا ارزهای دیگر متصل هستند تأکید دارد. ویژگی‌های کلیدی MiCA برای استیبل کوین‌ها:

• ناشر استیبل‌کوین باید در اتحادیه اروپا ثبت و مجوز رسمی دریافت کند.\
• جزئیات مربوط به ذخایر و پشتوانه باید به‌صورت شفاف و قابل حسابرسی منتشر شود.
• برای جلوگیری از تهدید احتمالی نسبت به یورو، حجم تراکنش روزانه برخی استیبل کوین‌های بزرگ می‌تواند محدود شود.

راهنمای FATF (گروه ویژه اقدام مالی)

گروه ویژه اقدام مالی یا FATF، نهادی بین‌المللی برای مبارزه با پول‌شویی، چندین راهنما برای استیبل کوین‌ها منتشر کرده است. هدف FATF جلوگیری از سوءاستفاده استیبل کوین‌ها برای پول‌شویی، تأمین مالی تروریسم یا فرار مالیاتی است. طبق این راهنماها:

• صرافی‌ها و صادرکنندگان استیبل کوین باید قوانین احراز هویت و ضد پولشویی را اجرا کنند.
• تراکنش‌ها باید قابل ردیابی باشند.
• ناشران باید مسئولیت قانونی در برابر سوءاستفاده احتمالی داشته باشند.

جایگاه استیبل کوین‌ها در ایران

استفاده از استیبل کوین‌ها در ایران به‌دلیل نوسان شدید بازار ارز و محدودیت دسترسی به سیستم‌های بانکی بین‌المللی، رشد قابل‌توجهی داشته است. بسیاری از کاربران ایرانی برای حفظ ارزش دارایی، انتقال پول بین صرافی‌ها، و انجام ترید از استیبل کوین‌هایی مثل تتر، دای یا یو اس دی کوین استفاده می‌کنند. مهم‌ترین چالش کاربران ایرانی، ریسک قانون‌گذاری و محدودیت در برداشت یا مسدود شدن حساب‌ها در برخی پلتفرم‌ها است؛ به همین دلیل، انتخاب استیبل کوین و صرافی مطمئن اهمیت زیادی دارد.

بهترین استیبل کوین برای ترید در ایران کدام است؟

براساس آمار حجم معاملات، تتر بیشترین محبوبیت را بین کاربران ایرانی دارد. علت این امر شامل موارد زیر است:

• در اکثر صرافی‌های ایرانی و بین‌المللی پشتیبانی می‌شود.
• نقدشوندگی بسیار بالایی دارد.
• امکان انتقال سریع بین شبکه‌های ارزان مثل ترون (TRC20) وجود دارد.

بااین‌حال، به‌دلیل تحریم‌ها و نظارت شدید تراکنش‌های مالی این استیبل کوین توسط شرکت تتر، برخی کاربران ایرانی استفاده از ارزهای غیرمتمرکزتر مانند دای را ترجیح می‌دهند.

آینده استیبل کوین‌ها؛ روندها و چشم‌انداز

استیبل کوین‌ها به‌سرعت جایگاه خود را در دنیای مالی دیجیتال تثبیت کرده‌اند و انتظار می‌رود در سال‌های آینده نقش پررنگ‌تری در بازارهای مالی و خدمات دیفای داشته باشند.

روند بازار در سال ۲۰۲۵

تحلیل شرکت TRM نشان می‌دهد که حجم تراکنش سالانه استیبل کوین‌ها در اوت ۲۰۲۵، به بالاترین مقدار خود رسیده و بین جولای ۲۰۲۴ و جولای ۲۰۲۵، ۸۳ درصد افزایش یافته و بین ژانویه ۲۰۲۵ و جولای ۲۰۲۵ به بیش از ۴ تریلیون دلار آمریکا در حجم تراکنش رسیده‌اند.

در همین مدت، استیبل کوین‌های پیشرو یعنی تتر و یو اس دی کوین، سهم خود را از بازار کریپتو ۵۲ درصد افزایش دادند که نشان‌دهنده اهمیت روزافزون آنها در چشم‌انداز آتی رمز ارزهاست.

روندها و چشم‌انداز آینده استیبل کوین‌ها را می‌توان در چند محور اصلی بررسی کرد:

افزایش پذیرش در سیستم مالی سنتی

بانک‌ها و مؤسسات مالی بزرگ، به دنبال استفاده از استیبل کوین‌ها برای تسهیل پرداخت‌ها و تراکنش‌های بین‌المللی هستند. بانک‌های بزرگ مثل جی پی مورگان (JPMorgan) و سیتی (Citi) از سال ۲۰۲۴ سیستم‌های پرداخت مبتنی بر استیبل کوین را تست می‌کنند. شرکت‌های پرداخت مانند پی پال استیبل کوین اختصاصی خود را پی‌پال یواس‌دی (PYUSD) عرضه کرده‌اند. این نشان می‌دهد استیبل کوین‌ها در حال ورود به بانکداری، تجارت جهانی و پرداخت‌های بین‌المللی هستند.

رشد دیفای و محصولات مالی نوین

استیبل کوین‌ها ستون اصلی پلتفرم‌های دیفای هستند. با افزایش ابزارهای مالی مانند وام‌دهی، استیکینگ و صرافی‌های غیرمتمرکز، تقاضا برای استیبل کوین‌ها افزایش خواهد یافت و حجم تراکنش‌های آن‌ها رشد چشمگیری خواهد داشت. استیبل کوین‌ها اصلی‌ترین ابزار در دیفای برای وام‌دهی و وام‌گیری، استیکینگ و تأمین نقدینگی، کسب سود سالانه هستند.

قانون‌گذاری و چارچوب‌های جهانی

با تصویب قوانینی مانند GENIUS در آمریکا و MiCA در اروپا، استیبل کوین‌ها به سمت رعایت استانداردهای قانونی و مالی حرکت خواهند کرد. این چارچوب‌ها باعث می‌شوند بازار پایدارتر شود و ریسک‌های قانونی برای صادرکنندگان و کاربران کاهش یابد. تا ۲۰۲۶ انتظار می‌رود قوانین استیبل کوین‌ها مشابه قوانین بانکی در کشورها یکپارچه شود.

نوآوری در پشتوانه و تکنولوژی

نسل بعدی استیبل کوین‌ها ممکن است از پشتوانه ترکیبی، الگوریتم‌های خودتنظیم یا دارایی‌های توکنیزه شده استفاده کنند تا ثبات بیشتری ایجاد کنند و در عین حال امکان دسترسی جهانی و سریع به پول دیجیتال را فراهم کنند.

سوالات متداول

استیبل کوین چگونه ارزش خود را حفظ می‌کند؟

استیبل کوین‌ها با متصل شدن به دارایی مرجع (مثل دلار یا طلا) ارزش خود را ثابت نگه می‌دارند.

استیبل کوین‌ها از چه نظر با هم تفاوت دارند؟

استیبل کوین‌ها عمدتا از نظر پشتوانه و روش حفظ ارزش با هم فرق دارند. بعضی با ذخایر واقعی مثل دلار یا طلا پشتیبانی می‌شوند، بعضی دیگر با الگوریتم و قرارداد هوشمند عرضه و تقاضا را تنظیم می‌کنند تا قیمت ثابت بماند.

آیا استیبل کوین‌ها امن هستند؟

تا حدی امن هستند، اما ۱۰۰٪ بدون ریسک نیستند.

استیبل کوین الگوریتمی چیست؟

استیبل کوینی بدون پشتوانه واقعی که قیمتش را با الگوریتم و تنظیم عرضه ثابت نگه می‌دارد.

جمع‌بندی

استیبل کوین‌ها با ثبات قیمتی شبیه دلار و سرعت و آزادی بلاک چین، نقطه اتصال دنیای رمزارز و سیستم مالی سنتی هستند. تریدرها برای خروج موقت از نوسانات و حفظ سود از آن استفاده می‌کنند، کسب‌وکارها از آن برای پرداخت بین‌المللی بهره می‌برند و کاربران در کشورهایی با محدودیت ارزی از جمله ایران آن را جایگزین دلار می‌دانند. با وجود مزایای زیاد، فراموش نکنید که استیبل کوین‌ها بدون ریسک نیستند و انتخاب نوع مناسب مثلا تتر برای ترید و یو اس دی کوین برای نگهداری اهمیت زیادی دارد. در آینده، با مقررات شفاف‌تر و پذیرش گسترده‌تر، استیبل کوین‌ها به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد دیجیتال جهان تبدیل خواهند شد.