بخت آزمایی برای کسانی که در آن شرکت میکنند، در واقع یک بازی جذاب است. ویژگی این بازی این است که، کسی به دنبال سرمایهگذاری در آن نیست. در خصوص بیت کوین نیز به جای اینکه با آن خودتان را درگیر کنید، به چشم یک بازی، مانند بازی بختآزمایی نگاه کنید. البته هدف محکوم کردن بیت کوین نیست. زیرا بازیهای مبتنی بر اقتصاد ارزش مالی هم ایجاد میکنند. حتی بختآزمایی برای افراد بسیاری شغل ایجاد میکند. و نتیجه ایجاد شغل هم پیشرفت اقتصادی است. بازیهایی مانند بیت کوین، هم سرگرمی ایجاد میکنند و مانند تماشای یک فیلم ترسناک، جذاب هستند.
برایان آرمسترانگ مدیرعامل کوینبیس در دسامبر سال ۲۰۱۷ وقتی که بیت کوین برای اولین بار از مرز ۱۰ هزار دلار گذشت از مشتریانش خواست که با مسئولیتپذیری سرمایهگذاری کنند و پس از این پست وبلاگی وی بود که، قیمت بیت کوین به حدود ۲۰ هزار دلار رسید و پس از آن قیمت بیت کوین برای مدت طولانی سقوط کرد.
اگر افرادی که به بیت کوین علاقمند بودند، به نصیحت برایان آرمسترانگ با دقت توجه میکردند، شاید از بازار کاملا خارج میشدند. یا حداقل حجم خریدهای خود را کاهش میدادند. در داستانی که در نیویورک تایمز چاپ شد یک معلم از کشور کره و ۴۵ ساله، ۹۰ هزار دلار پول از دوستانش قرض کرد تا بتواند بیتکوین بخرد. زیرا انتظار داشت سود هنگفتی را به دست آورد، اما متأسفانه اکثر آن را از دست داد. داستانهایی مانند این معلم کرهای در شبکههای اجتماعی مانند انجمن ردیت، وجود دارد که افرادی با سرمایهگذاریهای هنگفت در ماههای نزدیک به دسامبر ۲۰۱۷ شکستهای بزرگی را تجربه کردند.
شاید مدیرعامل کوینبیس نباید اصطلاح سرمایهگذاری برای بیت کوین را استفاده میکرد. چرا که بیشتر مردم آن را به چشم یک بازی نگاه میکنند. نتیجه بازی دانستن بیت کوین این است که از کلمه صحیح برای توضیح ارتباط اکثر افراد با بیت کوین، استفاده کردهایم. و این واقعا یک راه کاربردی است تا بازیگران جدید را با آنچه انتظارشان را میکشند، آشنا کنیم. زیرا آنها با دانستن این ماهیت ارتباط، میتوانند انتظارات معقولانهتری از ورود به بازی بیت کوین داشته باشند.
کارشناسان نیز بیت کوین را در دسته بندی اقتصادی شبیه به بازیهای شانسی مانند بخت آزمایی قرار میدهند و به این بازیها نیز مجموع صفر گفته میشود. زیرا تمام دارایی ورودی در پایان بازی با جایزه پرداختی برابر میشود. برای درک بهتر بازیهای مجموع صفر آن را با سرمایهگذاریهای برد-برد مقایسه کنید.
از جمله سرمایهگذاریهای برد-برد، سهام یا اوراق قرضه را میتوان نام برد. در این نوع سرمایهگذاریها از مشارکت هر سهامدار برای پشتیبانی نیازهای مالی شرکت مورد نظر استفاده میشود و در ادامه با ترکیب مجموع: نیروی انسانی، مالکیت معنوی و فرایندهای ماشینی، محصول تولید شده و در فرآیند آخر نیز فروش محصولات خواهد بود. که بازگشت سرمایه را به همراه دارد. یعنی اگر مدیران شرکت، سرمایه را به صورت عاقلانه مصرف کنند، شرکت میتواند پولی بیش از سرمایه دریافت شده از سهامداران را به آنها بازگرداند. اما این رویکرد در بازیهای مجموع صفر وجود ندارد.
بازیهای قمار کارتی را هم میتوان مثال زد که در آنها اگر ۵ نفر بازیکن هر کدام مثلا ۱۰۰ دلار را به بازی وارد کنند، برنده آخر نمیتواند بیش از ۵۰۰ دلار پول برنده شود. در بازی مجموع صفر نیز افراد نمیتوانند بیش از ورودی خود، سرمایه تولید کنند. دقیقا بیت کوین نیز همین شرایط را دارد. در نهایت، بازیگران بیت کوین برخلاف سرمایهگذاران سهام، واقعا وارد کسب و کار تولید کننده ارزش نشدهاند و تنها راهی که افراد در خرید و فروش بیت کوین احساس پیروزی کنند، این است که فرد دیگری با قیمتی بیش از قیمت کنونی، بیت کوینهای او را بخرد. پس تنها راه کسب سود یا خروج موفقیتآمیز، ورود فردی جدید به بازی است. زیرا در بازیهای مجموع صفر، هیچ ارزشی تولید نمیشود.
در بازیهای قمار کارتی جایزه به فردی میرسد که بهترین دسته کارت را داشته است. یا در بختآزمایی، در نهایت جایزه به فردی میرسد که بتواند عدد صحیح را انتخاب کند. تفاوتی که بیت کوین با دیگر بازیهای مجموع صفر دارد نیز در نحوه تقسیم کردن سرمایههای ورودی آن است و در واقع مجموع جایزه آن بسته به زمان ورود به بازی به دست میآید. بازیکنان قدیمی از سرمایه بازیکنان جدید سود میبرند.
از ویژگیهای جالب بازی بیت کوین، بازی در فضای مجازی است چرا که علاوه بر مکانیزم توزیع، این خود میتواند یک ویژگی منحصربه فرد برای آن باشد، زیرا مقامات قانونی نمیتوانند در صورت تقلب به آن وارد شده و بازی را تعطیل کنند. اپراتور سیستمی نیز وجود ندارد که بازیکنی را از ورود به بازی منع کند.
بیت کوین توسط یک کد متنباز مدیریت میشود. که احتمال خطا در توزیع جوایز را بسیار کاهش میدهد. این کد برای همه قابل مشاهده است. برعکس بازی بختآزمایی که هیچ اطلاعاتی به شرکتکنندهها داده نمیشود، در بازی بیت کوین افراد میتوانند قوانین آن و نحوه اجرا را بررسی کنند. بالا و پایین آمدن قیمتها بیت کوین را بهعنوان یک بازی، واقعا جذاب میکند و برای بسیاری از مردم حکم سرگرمی را دارد و این همان فرایندی است که برخی را ثروتمندتر و برخی را بازنده این میدان میکند. همین ویژگیها، بیتکوین را دربرابر هدف اصلی، یعنی ارائه یک سیستم تبادل پولی قرار میدهد.
بیت کوین، را میتوان حتی با سریالها و برنامههای تلویزیون مقایسه کرد که درکنار ایجاد سرگرمی، برای افراد بسیاری شغل ایجاد میکند. بیت کوین برای صرافیها، پردازشگرهای پرداخت، ارائه کنندههای کیف پول، برنامهنویسها، بازاریابها، وکلا و اقتصاددانها شغل ایجاد میکند و حتی در دورههایی از تاریخ خود، فراتر از یک بازی پولی بود. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۱، ویکی لیکس پس از قطع شدن از سیستمهای بانکی، به بیت کوین اتکا کرد تا ارتباطش را با اهداکنندههای کمکهای مالی حفظ کند.
اگر بازیهای متعدد اقتصادی، مانند بازی بختآزمایی ممنوع شود، آنها به سرعت به سمت فعالیتهای زیرزمینی روی میآورند که در این صورت کیفیت کارها کاهش یافته و و بیقانونی در آن موج خواهد زد، این بی قانونی در نهایت منجر به خشونتی زیرزمینی بین سازمانها برای کنترل بازی و اقتصاد پیرامون آن میشود. پس این فرایندها در دنیای آزاد به نفع جوامع است.
در موضوع بیت کوین هم همین روند را میتوان متصور شد. حتی بیت کوین در دورههایی از تاریخ خود، فراتر از یک بازی پولی بود. عبارات بالا، ما را بار دیگر به پست وبلاگی مدیرعامل کوینبیس و اصطلاح «سرمایهگذاری» برای بیت کوین میرساند. اکنون میدانیم که عنوان پست او قطعا گویای حقایقی درباره بیت کوین نبوده است.
کسی در یک بازی مجموع صفر سرمایهگذاری نمیکند، و استفاده از عبارت سرمایهگذاری نوعی تبلیغ برای جذب بازیکنان جدید است مدیرعامل کوینبیس نیز در پست وبلاگی خود از اصطلاح «سرمایهگذاری» برای بیت کوین استفاده کرد. کریس برنیسک، یکی از مشهورترین فعالان بازار بیتکوین با بیش از ۱۰۰ هزار فالور توییتر، کتابی بهنام Cryptoassets: The Innovative Investor’s Guide to Bitcoin and Beyond دارد که اشارهای مستقیم به سرمایهگذاری در نام آن شده است. پیشنهاد صاحبان قمارخانهها برای سرمایهگذاری در بازیهای بختآزمایی نیز تنها تلاشی تبلیغاتی یا استفادهای هوشمندانه از کلمات محسوب میشود.
بازیکنان دنیای بیت کوین نیز نباید با تصور سرمایهگذاری، فریب چنین کلماتی را بخورند. آنها درحال بازی کردن، یک بازی با مجموع صفر هستند. حتی در مصاحبههای مدیران و افراد فعال در صرافیهای ارز دیجیتال، استفاده از اصطلاح سرمایهگذاری برای بیت کوین، دیده میشود و این خود روشی برای جذب بازیکنان جدید، به بازی مجموع صفر و در نتیجه، سود بردن بیشتر برای خودشان است.
کلمه سرمایهگذاری باید تنها برای فرایندهای سنتی و خالق ارزش به کار رود که نوعی بازی برد-برد است. مانند فرایندهایی همچون خرید سهام و اوراق قرضه که خروجی ملموسی دارند. حذف اصطلاح سرمایهگذاری و استفاده از کلمه بازی برای بیت کوین، توضیحی دقیقتر از فعالیتهای بازیکنان بیت کوین ارائه میکند. همین امر به تازهواردها هم دید بهتری خواهد داد شاید با همین نام بسیاری از آنها از وارد کردن سرمایههای زیاد به اکوسیستم بیت کوین و شرط بندی روی همه پسانداز خود منصرف شوند.
بسیاری از بازیکنان بیت کوین، تنها بهخاطر حسی از پیروزیهای بزرگ مالی وارد این بازی میشوند و بسیاری از آنها، سهم زیادی از سرمایه و حتی پسانداز خود را به خیال پیروزیهای بزرگ، وارد بیت کوین میکنند. اگر جوانی ۲۰ ساله با پساندازی به ارزش هزار دلار بتواند در بازی بیت کوین، سرمایه خود را به ۱۰ هزار دلار برساند، قطعا سوددهی و درآمد بهتری نسبت به حسابهای بانکی یا حتی پیدا کردن شغل تجربه کرده است البته شاید همین هزار دلار، بهخاطر نوسانهای شدید به هیچ تبدیل شود.
در نتیجه میتوان گفت وقتی از بازی صحبت میکنیم، هیچچیز تضمین شده نیست، بازیها، تنها برای سرگرمی هستند و نباید پسانداز یک عمر افراد به آنها وارد شود. البته، برای افرادی که اعتیاد به شرط بندی دارند و حتی از ورشکسته کردن خانوادههای خود هم در این مسیر ترسی ندارند، استفاده از کلمه بازی یا سرمایهگذاری تفاوتی ندارد. در نهایت، شاید آرمسترانگ هم باید به جای استفاده از تیتر: عاقلانه سرمایهگذاری کنید، از عبارت: با دقت بازی کنید. فراموش نکنید، این تنها یک بازی است، استفاده میکرد.
