بیتکوین مهمترین و اولین رمزارز جهان است که با معرفی‌اش به جهان توانست به مثابه یک بازار ثانویه برای دارایی‌های نقدی یا پولی افراد عمل کند. در واقع عموم کاربران این بازار از ارزهای کریپتویی استفاده سرمایه‌ای می‌کنند و درصد کمی نیز برای اهداف تریدش از آن بهره می‌برند.
تفاوت‌های بازار ارزهای دیجیتال با بازارهای سایر دارایی‌های موازی مانند طلا و مسکن، در غیر فیزیکی بودنش، است. بدین معنا که افراد در واقع «چیز فیزیکی» در حساب کاربری خود ندارند اما می‌توانند همان را نیز معامله و به ارزهای رایج هر کشوری تبدیل کنند.
از آنجایی که عرضه ارزهای دیجیتال و به خصوص بیتکوین (به عنوان رمزارزی مبتنی بر الگوریتم PoW) مشخص و معین است (بر اساس تخمین‌ها تا سال 2140 آخرین بیتکوین استخراج می‌شود)، سهم بیشتری از تغییر قیمت بیت کوین را می‌بایست با توجه به عوامل تقاضا جستجو کرد.
علت ریزش قیمت بیت کوین
عوامل موثر در ریزش قیمت بیت کوین شامل موارد زیر هستند؛
- عرضه و تقاضا
- توجه عمومی
- تاثیرگذاری کشورهای پر قدرت
- اعمال قدرت غیرمستقیم
- هاوینگ
- عملکرد آلت‌کوین‌ها
- تاثیر سرمایه‌داران و نهگ های بازار
تاریخچه ارز دیجیتال بیت کوین
بیتکوین توسط فرد یا گروهی ناشناس در سال 2009 و به عنوان راهکاری برای انجام تراکنش‌های بدون مداخله شخص یا نهادهای ثالث و تنها با تکیه بر شبکه‌ای رمزنگاری شده، معرفی و راه‌اندازی شد.
این قابلیت باعث شده که نهاد و سازمانی مالی و بانکی مانند بانک‌های مرکزی و موسسات مالی و اعتباری عملا نقشی در تایید و پردازش تراکنش‌ها نداشته باشند.
ظهور این روش پرداخت آن هم در میان بحبوحه بحران مالی جهان که باعث سقوط بازارهای سرمایه و سهام در سراسر جهان شد، اعتماد به مناسبات مالی دیگر را تقویت کرد. در شرایطی که بسیاری از افراد و گروه‌ها، اعتماد خود به سیستم بانکی را از دست داده بودند، معرفی بیتکوین به جهان توانست قدری از این بی اعتمادی را جبران کند. به خصوص آنکه هیچ بانک و موسسه مالی و اعتباری در فرآیندهای آن دخیل نیست.
مکانیزم‌های استخراج
یکی از مهمترین مواردی که قیمت، عرضه و به صورت کلی اقبال عمومی به ارزهای دیجیتال را میتواند تحت تاثیر قرار دهد، نحوه استخراج و یا به صورت کلی نحوه به دست آوردن رمزارزهاست.
به صورت کلی سه مکانیزم و الگوریتم برای استخراج و عرضه ارزهای دیجیتال وجود دارد که عبارتند از: مکانیزم اثبات کار یا Proof of Work، مکانیزم اثبات سهم یا Proof of Stuck و اثبات تاریخ یا Proof of History.
بسته به اینکه رمزارز مورد نظر با چه الگوریتمی به دست می‌آید و توزیع می‌شود، بر قیمت، عملکرد، شفافیت و حتی کارایی آن تاثیر دارد.
مکانیزم اجماع کار یا PoW
بیتکوین، رمزارزی بر اساس مکانیزم اثبات کار یا PoW عمل میکند. این سیستم مبتنی بر بلاکچین است که کاربران این شبکه را به همکاری مشترک به نفع شبکه ترغیب میکند. به طور خاص، PoW همان فرآیند ماینینگ است که در محافل مختلف کاربرد دارد؛ به موجب آن کاربران شبکه برای اضافه شدن یک بلوک بیشتر به شبکه بلاک چین بیت کوین، با یکدیگر به رقابت پرداخته و برای پیروز شدن نیز می‌بایست مسائل سخت ریاضی را زودتر از سایرین حل کنند. در واقع آن چیزی که در مکانیز PoW بسیار مهم است، توان سخت‌افزاری و محاسباتی ماینرها یا همان استخراج‌کنندگان است. این ویژگی به امنیت شبکه کمک دو چندان میکند و آن را غیر اقبل نفوذ «غیر» میکند.
نکته در این است که هر ماینری که بتواند در این رقابت پیروز شده و بلوکی به شبکه بلاکچین بیتکوین اضافه کند، برایش به اندازه 3.25 واحد بیتکوین پاداش در نظر گرفته شده است. در این «پاداش بلوکی» علاوه بر اینکه بیتکوین قرار دارد، کارمزد هر تراکنشی که در آن بلوک قرار می‌گیرد، نیز خواهد بود.
با الگوریتم اثبات کار و پاداشی که برای ماینرها در نظر گرفته شده، چالش‌های سختی کار نیز تنظیم شده تا این اطمینان حاصل شود که بلوکهای جدید تقریبا هر ده دقیقه یک بار کشف شوند.
بر اساس گزارش‌ها تاکنون 21 میلیون بیتکوین استخراج شده و انتظار بر این است که در سال 2140 آخرین بیتکوین استخراج شود.
عوامل موثر بر ریزش قیمت بیتکوین
در قسمت‌های پیشین توضیح داده شد که استخراج و توزیع بیتکوین به دلیل اینکه نیازمند توان محاسباتی بالاست، سخت بوده و به همین دلیل تعداد کوین‌های استخراج و توزیع شده تا سال 2140 به اتمام رسیده و از این رو به دلیل محدودیت در تعداد و عرضه بیت‌کوین‌ها، قیمت نیز دستخوش تغییر قرار می‌گیرد.
با توجه به موارد گفته شده میتوان به این نتیجه رسید که بیشترین تغییرات قیمت بیتکوین تا حد زیادی ناشی از تغییرات تقاضا باشد؛ در شرایطی که تقاضا برای بیتکوین کمتر باشد، قیمت آن نیز کاهش می‌یابد.
نباید از این نکته غافل شد که بیتکوین یک دارایی با قابلیت فرًاری بالاست، بدین معنا که در مدت کوتاهی قیمت آن میتواند تا چند ده هزار دلار کاهش یا افزایش یابد و نوسان چشمگیری را تجربه کند.
بنابراین برای پرداختن به مواردی که بر قیمت بیتکوین تاثیر دارند حتما می‌بایست سمت تقاضا را در نظر گرفت.
عوامل موثر بر قیمت ارزهای دیجیتال و به خصوص بیتکوین، شاید در نگاه اول زیاد باشند اما آنچه که باعث تغییرات قیمتی زیادی در اولین ارز دیجیتال می‌شود، شامل توجه عمومی، نگرانی‌های قانونی، شرایط اقتصاد کلان، رویدادهایی مانند «قوی سیاه» یا Black Swan همچنین تصمیمات کشورهای مهمی همچون چین و آمریکا نیز بر قیمت این ارز دیجیتال تاثیر دارد. به خصوص اینکه حزب جمهوری‌خواه در نظر دارد پس از پیروزی در انتخابات ماه نوامبر آمریکا، قوانین مرتبط با استخراج ارزهای دیجیتال را تسهیل کند به گونه‌ای که بیتکوین به آسانی در این کشور استخراج شود.
تغییر تقاضا و عرضه
هر آنچه خرید و فروش می‌شود، میتوان از طریق قانون عرضه و تقاضا اقتصاد، توضیح داد. این قانون به سادگی توضیح می‌دهد که بابت هر کالایی، تقاضایی در اقتصاد وجود دارد و به عکس، بنابراین اگر عرضه کاهش یابد (در حالی که تقاضا تغییری نکرده)، قیمت کالای مورد نظر افزایش می‌یابد. این مورد برای بیتکوین نیز کاربرد دارد. از آنجایی که مکانیزم عرضه و توزیع این رمزارز مبتنی بر الگوریتم PoW است، بنابراین با گذشت زمان، عرضه بیت‌کوین‌های جدید نیز با مشکلات فراوانی روبرو خواهد شد و بسیاری بیت‌کوین‌های عرضه شده از قبل را معامله می‌کنند. از این رو قیمت آن نیز افزایش می‌یابد ( با فرض ثبات سایر شرایط اثرگذار).
از آنجایی که بیتکوین، بر شبکه بلاکچین توزیع می‌شود و مکانیزم آن نیز غیرمتمرکز است، اجازه هر گونه دخل و تصرف در آن توسط دولت‌ها و یا سازمان‌های دولتی و غیر دولتی وجود ندارد. از این رو دولت‌ها نمی‌توانند به صورت مستقیم بر آن تاثیر بگذارند. اگرچه می‌توانند با قوانینی (به عنوان مثال تسهیل فعالیت ماینرها) استخراج و توزیع آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند.
از سوی دیگر برخی از فعالان این بازار، این باور را دارند که تمرکز بیتکوین بر اصل کمیابی خود و اینکه تا سال 2140 آخرین کوین از این رمزارز نیز استخراج می‌شود، باعث شده که با استخراج هر کوینی، میزان تقاضا نیز تغییر میکند. در صورت کاهش تقاضا برای بیتکوین، قیمت نیز ریزش خواهد داشت.
توجه عمومی
تاثیر توجه عمومی بر قیمت ارزهای دیجیتال و به خصوص بیتکوین نیز به مانند مکانیزم عرضه و تقاضاست با این تفاوت که توجه عمومی که همان عامل تقاضا در این جا هست، میتواند تحت تاثیر عواملی همچون انتظار بهبود از آینده جهان، انتظار وقوع جنگ، معرفی روش‌های جدید توزیع کوین‌ها به بازار مانند ایردراپ‌ها و… قرار گیرد.
به صورت کلی توجه عمومی، میتواند به پویایی بازار کمک کرده و آن را افزایش دهد که در آن صورت میانگین قیمتی رمزارزها در صنعت کریپتو نیز تغییر کرده و افزایش می‌یابد.
بخش دیگری از توجه عمومی به توجه دولت‌ها و اعمال قوانین در این حوزه اختصاص دارد؛ برخی کشورها این بازار را به عنوان یک فناوری انقلابی پذیرفته‌اند که میتواند علاوه بر نوسان‌گیری از «انتظارات تورمی»، به ثبات اقتصادی نیز منجر شود. البته که باید توجه کرد که «ثبات» به این دلیل است که افراد دارایی‌های خود را در بازار موازی ارزهای دیجیتال ذخیره کرده و بر خلاف بازارهایی همچون مسکن و طلا، بر قیمت دارایی‌های فیزیکی تاثیر کمتری دارد.
برخی از کشورها نیز استفاده و معامله از ارزهای دیجیتال را به صورت کامل ممنوع اعلام کرده‌اند. نباید از این نکته غافل شد که برخی از اعمال محدودیت‌ها میتواند در کوتاه‌مدت تاثیر منفی بر قیمت بیتکوین داشته باشد.
تاثیرگذاری کشورهای پر قدرت
کشورها بر اساس میزان قدرت اقتصادی و نقشی که در تجارت جهانی دارند، می‌توانند بر قیمت ارزهای دیجیتال و به صورت کلی بر صنعت کریپتو تاثیر بگذارند. چین و آمریکا از جمله کشورهایی هستند که هر تصمیم آن‌ها در خصوص رمزارزها حتی اگر کوچک باشند، بر قیمت ارزها و به خصوص ریزش قیمت بیتکوین تاثیر گذار خواهد بود.
چین
به عنوان کشوری شناخته می‌شود که از طریق تغییرات نظارتی خود تاثیر زیادی بر قیمت بیتکوین داشته، شناخته می‌شود. البته این تغییرات نظارتی در جهت تسهیل معامله و یا استخراج آن نبوده؛ سختگیری‌های متعدد و ممنوعیت سراسری برای تجارت و ماین این رمزارز تاثیراتی بر قیمت آن داشت . چین به عنوان پر جمعیت‌ترین کشور جهان، با اعمال هر نوع سختگیری در تجارت ارزهای دیجیتال میتواند تاثیرات منفی بر بازار ارزهای دیجیتال و به خصوص بیتکوین داشته باشد.
آمریکا
ایالات متحده نیز نمونه دیگری است که میتواند بر قیمت ارزهای دیجیتال تاثیر بگذارد. این کشور به دلیل حاکمیت اقتصادی که در جهان دارد، تاثیر فراوانی بر میانگین قیمتها در این بازار دارد. نباید از این نکته غافل شد که این کشور قدرت قابل توجهی بر بازار رمزارزها دارد. اکثر بزرگ ترین و سودآورترین شرکت‌های جهان تاسیس شدند و هنوز هم در ایالات متحده مستقر هستند.
اعمال قدرت غیرمستقیم
در ابتدا گفته شد که شبکه بلاکچین تمام ارزهای دیجیتال غیر متمرکز هستند و از این رو دولت‌ها و یا سازمان‌های وابسته به دولت‌ها نمی‌توانند هیچ‌گونه تاثیری بر آن داشته باشند. اما نکته‌ای که می‌بایست به آن توجه شود این است که دولت‌ها می‌توانند با تحت فشار قرار دادن صرافی‌های رمزارز، تاثیر خود را بر بازار بگذارند. این «فشار» میتواند در راستای دسترسی آسان‌تر به شبکه بلاکچین و یا تغییر قیمت در جهت منافع گروهی یا فردی است. اگرچه این اقدامات بسیار بعید بوده و تاکنون نیز هیچ دولتی نتوانسته کنترل هیچ صرافی رمزارز را به صورت 100 درصد در دست بگیرد.
هاوینگ
هاوینگ نیز یکی از مواردی است که بر قیمت بیت کوین تاثیر دارد؛ به صورت کلی هاوینگ به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن و هر 4 سال یکبار پاداش استخراج بیت کوین به نصف کاهش می‌یابد. آخرین هاوینگ در سال 2024 بود که طی آن پاداش استخراج هر بیت کوین به 3.125 بیت کوین رسید.
انتظار می‌رود تا سال 2140 که آخرین بیت کوین استخراج شود، هر 4 سال یکبار این رقم به نصف کاهش یابد تا عرضه و یا استخراج این ارز دیجیتال نیز کنترل شده و بر «کمیابی» که سازندگان این رمزارز بر آن تاکید داشتند نیز صحه گذاشته شود.
عملکرد آلت‌کوین‌ها
عملکرد سایر ارزهای دیجیتال و یا آلت‌کوین‌ها نیز بر قیمت بیت کوین اثرگذار است. البته از چند بعد میتوان قیمت آلت‌کوین‌ها را بررسی کرد؛ اولین جنبه به سختی استخراج بیتکوین بستگی دارد. از آنجایی که این رمزارز بر پایه الگوریتم PoW است، استخراج هر واحد از آن با زحمت زیادی همراه است. از آنجایی که هاوینگ نیز پاداش استخراج را به نصف کاهش می‌دهد، ماینرها به سمت سایر ارزهای دیجیتال جایگزین می‌روند که این عامل نیز در بلند مدت بر ریزش قیمت بیت کوین تاثیرگذار خواهد بود.
تاثیر سرمایه‌داران
سرمایه‌داران در بازار کریپتو به نهنگ‌ها معروف هستند. این افراد یا نهادها که تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال را در اختیار دارند، می‌توانند تاثیرات ناگهانی بر بازار گذاشته و افراد زیادی را مجبور به خرید و یا فروش ارزهای خود کنند. نهنگ‌ها در واقع تغییر دهندگان وضعیت بازار هستند. تصمیم یک نهنگ به فروش بیت کوین‌های خود میتواند باقی سرمایه‌داران عمده بیت کوین را نیز با خود همراه کنند.
از آنجایی که ماهیت حضور در بازار ارزهای دیجیتال، «ناشناس ماندن» است، بنابراین نمی‌توان به راحتی نهنگ‌ها را شناسایی و ردیابی کرد. البته راهکارهایی برای این کار نیز وجود دارد؛ شناسایی الگوریتم‌های معاملاتی در زمان‌های خاص (به عنوان مثال پس از احتمال تنش در خاورمیانه، قیمت در بازار ارزهای دیجیتالی نزولی بود. چون این احتمال وجود دارد که قیمت در سایر بازارهای موازی مانند طلا و مسکن افزایشی باشد و به دلیل ماهیت این بازارها (دارایی‌ها فیزیکی هستند) افراد بیشتری به سمت آن‌ها کشیده شوند.) بنابراین فروش گسترده بیتکوین، میتواند نشانه‌ای از وجود یک نهنگ باشد.
زیر نظر گرفتن حجم معامله نیز از دیگر مواردی است که میتواند در پیدا کردن نهنگ‌های بیت کوینی به افراد کمک کند.
به صورت کلی نهنگ‌ها با دستکاری و ایجاد حساسیت در بخش تقاضا، می‌توانند قیمتها و تعادل را در بازار تغییر دهند و باعث ریزش قیمت بیت کوین شوند.
سایر عوامل
هک و کلاهبرداری نیز از جمله مواردی است که میتواند بر قیمت بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال تاثیر بگذارد. از آنجایی که شبکه بلاکچین مورد هدف فاجعه باری قرار نگرفته، اما چندین شرکت و صرافی رمزارز حملات زیادی را تجربه کردند که باعث از بین رفتن میلیون‌ها دلار ارز دیجیتال شد
جمع‌بندی
قیمت ارزهای دیجیتال در جهان وابسته به تغییرات دیداری و نادیدنی در جهان است. هر آنچه که بتواند سمت تقاضا را تحریک کند (با فرض اینکه عرضه تا سال 2140 تمام بیت‌کوین‌ها استخراج می‌شوند) می‌توانند قیمت بیتکوین را افزایش دهد.
مقررات و قوانین اعمالی کشورها نیز بر قیمت بیتکوین تاثیرگذار است. البته از آنجایی که بازار رمزارز، نسبت به سال‌های گذشته مقبولیت بیشتری دارد، شاهد اعمال قوانین سختگیرانه کمتری از سوی کشورها خواهیم بود.
