در دهه گذشته، با ظهور تکنولوژی‌های نوظهور و انقلاب دیجیتالی، مفهوم ارز دیجیتال به عنوان یکی از پدیده‌های برجسته در دنیای اقتصاد و مالی به وجود آمد. ارزهای دیجیتال، نه تنها به عنوان وسیله‌ای برای انجام تراکنش‌های مالی بلکه به عنوان یک ابزار جدید برای سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش مورد توجه قرار گرفتند. یکی از ابزارهای مهم در دنیای ارزهای دیجیتال، استیکینگ (یا همان staking) است.
استیکینگ به عنوان یکی از اصولی‌ترین عملیات در دنیای ارزهای دیجیتال، امکان مالکان ارزهای دیجیتال را فراهم میکند تا ارزهای خود را در شبکههای بلاکچین و برخی از پروژه‌های کریپتوگرافی به حساب دیگران واگذار کرده و به جای این عمل امنیت شبکه را تقویت کنند. این عملیات نه تنها امکان دریافت انگیزه مالی در قالب ارز دیجیتال می‌دهد بلکه به پایداری شبکههای بلاکچین و افزایش سرعت تراکنشها کمک میکند. در این مقاله، به بررسی پاسخ سوال “استیکینگ چیست؟” می‌پردازیم و نحوه عملکرد آن را بررسی خواهیم کرد.
مفهوم استیکینگ چیست؟
استیکینگ یا همان استیک کردن، به معنای نگهداری داراییها در یک کیف‌پول ارز دیجیتال یا پلتفرم معین است تا درآمد کسب شود و در عین حال امنیت و بهبود عملکرد شبکه بلاکچین تضمین گردد. در بسیاری از موارد، می‌توانید کوین‌ها و توکن‌های خود را مستقیماً در کیف‌پول کریپتوی خود به استیک کنید. همچنین، اکثر صرافی‌های ارز دیجیتال و پلتفرم‌های مرتبط خدمات استیکینگ را ارائه می‌دهند. استیکینگ قادر به ایجاد درآمد انفعالی برای شما میباشد. به علاوه، زمانی که قیمت توکن یا کوین شما افزایش پیدا کند، شما به تبع آن سود اضافی نیز کسب خواهید کرد. اما باید در نظر داشته باشید که تمام رمزارزها امکان سپردهگذاری را ندارند.
در ادامه، برای درک بهتر مفهوم استیکینگ، به مکانیسم گواهی اثبات کار که اساساً پشت استیکینگ است، می‌پردازیم.
مکانیزم استیکینگ چگونه است؟
بلاک چین‌هایی که بر اساس اثبات کار (PoW) عمل میکنند، برای افزودن بلاک جدید به زنجیره بلاکچین، از فرآیند ماینینگ یا استخراج استفاده میکنند. در مقابل، زنجیره‌های اثبات سهام (PoS) بلاک‌های جدید را تولید و تایید میکنند توسط اینکه توکن‌های موجود را به عنوان سپرده قرار می‌دهند. این ویژگی باعث می‌شود که بلاکها بدون نیاز به تجهیزات ماینینگ خاص یا پردازش‌های محاسباتی سنگین، ایجاد شوند.
فرآیند استیک کردن نیازمند سرمایه‌گذاری مستقیم در رمزارز مورد نظر است. به عبارت دیگر، به جای رقابت برای تولید بلاک بعدی از طریق محاسبات، ولیدیتورها بر اساس مقدار توکنی که استیک کرده‌اند انتخاب می‌شوند. این فرآیند Staking ولیدیتورها را تشویق میکند تا امنیت شبکه را حفظ کنند، و اگر نتوانند این کار را انجام دهند، ممکن است موجودی استیک کرده‌شده‌شان در معرض خطر قرار بگیرد.
بعضی از بلاک‌چین‌ها دوره‌های زمانی مشخصی برای استیکینگ دارند که در این دوره ولیدیتور نمی‌تواند توکن‌های خود را بردارد، همچنین مقدار حداقلی برای سپردهگذاری تعیین میکنند. به عنوان راه حلی برای این مسائل، بسیاری از دارندگان داراییهای دیجیتال ترجیح می‌دهند که نمایندگی کوین‌های خود را به ولیدیتورهایی بدهند که در یک استخر Staking فعالیت میکنند. بعضی بلاک‌چین‌ها مانند تزوس (Tezos) یک مکانیسم داخلی دارند که به کاربرانی که نمی‌خواهند ولیدیتور شوند، اجازه می‌دهد که نمایندگی کوین‌های خود را به ولیدیتورهای داخلی شبکه بدهند. سپس این ولیدیتورها تمام کارها را انجام داده و پاداش را در میان تمام نمایندگان (Delegator) توزیع میکنند.
استیکینگ وابسته به مدل سپردهگذاری ثابت است؛ به معنای دیگر، هرچه سرمایه‌گذاری شما بیشتر و شما بیشتر در حالت استیک باشید، سود بیشتری دریافت می‌کنید. این مفهوم در انواع مختلف رمزارزها به کار می‌رود، اما مفهوم اصلی آن یکسان است. افراد برای استفاده از این ویژگی باید یک مسترنود (Masternode) راه‌اندازی کنند تا بتوانند توکن‌های خود را در سیستم PoS استیک کنند.
گواه اثبات سهام و ارتباط آن با استیکینگ
اگر آشنایی دارید که چگونه بیت‌کوین عمل میکند، ممکن است با مفهوم گواهی اثبات کار (PoW) نیز آشنا باشید. این مفهوم یکی از مکانیسم‌های قدرتمندی است که در فرآیند اجماع و تایید تراکنشها در شبکههای بلاکچین به کار می‌رود. اما این مکانیسم دارای مشکلاتی مانند رقابت شدید و هزینه‌های بالایی برای اجرا است. به همین دلیل، روش‌های دیگری نیز برای اجماع غیرمتمرکز و با کمترین هزینه ورودی وجود دارند. در این میان، الگوریتم PoS و استیکینگ وارد عرصه می‌شوند.
ایده اصلی گواهی اثبات سهام این است که شرکت‌کنندگان می‌توانند رمزارز خود را قفل کرده و آن را در وضعیت استیک بگذارند. پس از آن، پروتکل به صورت تصادفی یکی از شرکت‌کنندگان را برای تایید بلاک بعدی انتخاب میکند. انتخاب یک شرکت‌کننده معمولاً به مقدار رمزارزی که در حال استیک کردن دارد، وابسته است. به عبارت دیگر، هر چه مقدار بیشتری از رمزارز را در حالت استیک داشته باشید، احتمال انتخاب شدن بیشتری دارید. در واقعیت، انتخاب تولیدکنندگان بلاک بر اساس میزان دارایی‌هایی است که به عنوان سپردهگذاری انجام داده‌اند.
خالق گواه اثبات سهام کیست؟
یکی از تعاریف ابتدایی درباره مکانیسم گواهی اثبات سهام در سال ۲۰۱۲ در مقاله‌ای ارائه شد که به امضاهای سانی کینگ (Sunny King) و اسکات نادال (Scott Nadal) منسوب است. در این مقاله، اثبات سهام به شکل زیر تعریف شده است: "یک سیستم ارز دیجیتال همتا به همتا که از ایده بیت‌کوین ساتوشی ناکاموتو الهام گرفته است."
شبکه همتابه‌همتایی که این دو نویسنده به آن اشاره کردند، از یک مکانیسم ترکیبی PoW/PoS بهره می‌برد. در این شبکه، ابتدا از گواهی اثبات کار (PoW) به عنوان روشی برای عرضه اولیه کوین‌ها استفاده می‌شد. اما در طولانی‌مدت، نیاز به PoW به تدریج کاهش یافت و امنیت شبکه بیشتر به گواهی اثبات سهام (PoS) اعتماد داشت. به این ترتیب، بخش عمده‌تری از امنیت شبکه به PoS منتقل شد.
مفهوم گواه اثبات سهام نیابتی
مکانیسم گواهی اثبات سهم نمایی (Delegated Proof Of Stake یا DPoS) نسخه‌ای جایگزین برای PoS است که توسط دنیل لاریمر (Daniel Larimer) در سال ۲۰۱۴ توسعه یافته است. این مدل ابتدا در بلاکچین BitShares به عنوان یک بخش از آن مورد استفاده قرار گرفت.
در ساختار DPoS، فرآیند اجماع با تعداد کمتری از نودهای تایید کننده انجام می‌شود که باعث افزایش کارایی شبکه می‌شود. اما در عوض، این مکانیسم به شبکه نیاز به گروه کوچک و انتخاب شده‌ای از نودهای تایید کننده دارد، که به نوعی از درجه بالاتری از مرکزیت همراه می‌شود. به عبارت ساده‌تر، گواهی اثبات سهم نمایی به کاربران این امکان را می‌دهد که قدرت و تأثیر خود را در شبکه به کار گیرند و نسبت به سایر شرکت‌کنندگان از برتری برخوردار شوند.
شرایط استیکینگ کریپتوکارنسی چیست؟
استفاده از مکانیسم گواهی اثبات سهام در بلاکچین موردنظر اهمیت بالایی دارد. در واقع، معیارهای زیر در اکثر مواقع اجرا می‌شوند:
کیف پول باید به صورت پایدار و ۲۴ ساعته به‌صورت آنلاین باشد.
کیف پول باید از قابلیت استیکینگ پشتیبانی کند و این امکان را فراهم کند.
برای دریافت پاداش از سپردهگذاری، معمولاً باید کوین‌ها را حداقل برای چند روز قفل کنید.
امکان دارد حداقل مقدار مورد نیاز برای استیکینگ وجود داشته باشد.
پاداش استیکینگ چگونه محاسبه می‌گردد؟
به طور کلی، هر بلاکچین ممکن است از روش‌های متفاوتی برای محاسبه پاداش سپردهگذاری استفاده کند. با این حال، برخی از اصول ثابت در محاسبه پاداش سپردهگذاری وجود دارند که به‌صورت عمومی شامل موارد زیر می‌شوند:
· مقدار کوین‌هایی که ولیدیتور به عنوان سپرده‌گذار قفل کرده است.
· تعداد ولیدیتورهایی که به صورت فعال سپردهگذاری انجام داده‌اند.
· مجموع تعداد کوین‌هایی که در شبکه به صورت کلی سپردهگذاری شده است.
· نرخ تورم در شبکه.
استخر استیکینگ
زمانی که یک گروه از دارندگان کوین‌ها تصمیم به تشکیل یک انجمن جهت افزایش احتمال تایید بلاکها می‌گیرند، ایشان یک استخر استیکینگ را تشکیل می‌دهند. در این فرآیند، قدرت استیکینگ داراییهای خود را ترکیب میکنند و پاداش به اندازه سهم هر فرد در استخر تقسیم می‌شود.
بسیاری از استخرهای سپردهگذاری حداقل مقداری مشخص برای استیک کردن مشخص میکنند که معمولاً کمتر از مقدار قابل ملاحظه‌ای است. همچنین، بسیاری از این استخرها برای برداشت دارایی محدودیت زمانی ندارند. تعیین این مقدار حداقل سپردهگذاری به منظور کاهش احتمال ورود نودهای بدنام به شبکه صورت می‌گیرد. برای افراد تازه وارد، پیوستن به یک استخر استیکینگ به نسبت استیکینگ فردی، گزینه‌ی بهتری است.
پروسه استیکینگ سرد
استیکینگ سرد یا حالت آفلاین به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن از شبکههای بلاکچین استفاده می‌گردد و کاربر به اینترنت متصل نیست. این عمل از طریق کیف‌پول‌های سخت‌افزاری انجام می‌پذیرد. در شبکه‌هایی که از استیکینگ سرد پشتیبانی میکنند، کاربران می‌توانند داراییهای خود را به صورت امن و بدون اتصال به اینترنت استیک کنند.
مزایای استیکینگ چیست؟
بیشتر سرمایه‌گذاران به دلیل مزایای زیر، استیک کردن رمزارزها را به عنوان یک روش برای کسب درآمد انتخاب میکنند:
· این یک روش کسب درآمد منفعل است، به این معنا که نیازی به فعالیت تجاری فوری ندارید. شما تنها کافی است مقدار معینی از رمزارز را در یک کیف‌پول یا پلتفرم نگه دارید.
· هر کسی میتواند از این روش استفاده کند و نیازی به خرید تجهیزات گرانقیمت ندارید.
· کار با پلتفرم‌هایی که خدمات استیکینگ ارائه می‌دهند، بسیار ساده است و برای افرادی که تازه وارد این حوزه هستند نیز مناسب است.
· استیکینگ از نظر تأثیرات زیست محیطی بهتر از فعالیت‌های ماینینگ است، که نیاز به مصرف انرژی بالا و تجهیزات پیچیده‌تری دارد.
ریسک‌های مرتبط به استیکینگ ارز دیجیتال
مانند تمام روش‌های سرمایه‌گذاری دیگر، استیکینگ ارز دیجیتال هم با ریسک‌های خاص خود همراه است که باید در نظر گرفته شوند.
· ارزهای دیجیتال به عنوان داراییهای پرنوسان شناخته می‌شوند. ممکن است میزان افت و خیز قیمت این ارزها بیشتر از پاداش سپردهگذاری باشد. سپردهگذاری مناسب برای کسانی است که قصد دارند ارزهای دیجیتال خود را بدون در نظر گرفتن نوسانات قیمت، برای مدت طولانی نگه دارند.
· علاوه بر این، در استیکینگ برخی از ارزهای دیجیتال باید به مدت مشخصی قفل شوند و در این مدت امکان برداشت آن‌ها وجود ندارد. همچنین هر بلاکچین، زمان مشخصی برای برداشت دارایی از استخر استیکینگ تعیین کرده و شما باید این مدت زمانی را صبر کنید تا بتوانید ارزهای دیجیتال خود را دریافت کنید.
· واگذاری وظایف از سمت گرداننده استخر استیکینگ نیز ریسکی دارد. اگر اعتبارسنج وظیفه خود را به‌درستی انجام ندهد و مورد جریمه قرار گیرد، پاداش شما نیز کاهش می‌یابد.
· همچنین وجود احتمال هک شدن استخرهای استیکینگ و از دست رفتن سرمایه‌های استیک شده وجود دارد. از آنجایی که داراییهای استیک شده بیمه نشده‌اند، امکان جبران خسارت نیز وجود ندارد. به همین دلیل پس از واقعه‌هایی مانند اتفاقی که برای قیمت لونا رخ داد، بحث درباره بیمه ارزهای دیجیتال به شدت در حال گرم شدن است. برای آشنایی بیشتر با این موضوع، می توانید ویدئوی زیر را نیز مشاهده کنید.
جمع بندی
در متن بالا به مفهوم و اهمیت استیکینگ در دنیای ارزهای دیجیتال پرداختیم. استیکینگ به عنوان یک روش برای کسب درآمد و حفظ امنیت شبکههای بلاکچین معرفی شد. این روش، امکان نگهداری داراییهای دیجیتال در کیف پول‌های خود را فراهم میکند و به کاربران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از داراییهای خود به عنوان سرمایه، به تأمین امنیت شبکه بپردازند.
در این مقاله، اصول و مکانیسم‌های عملکرد استیکینگ تشریح شدند و ریسک‌های مرتبط با این روش نیز مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین، تفاوت‌ها و مزایا در مقایسه با روش‌های دیگر مانند ماینینگ مطرح شدند. استیکینگ به عنوان یک راهکار انعطاف‌پذیر و کم هزینه برای مشارکت در شبکههای بلاکچین به نقل از منابع معتبر، به کاربران امکان می‌دهد تا در این فضای رقابتی بهره‌وری کنند.
در نهایت، این مقاله به اهمیت اطلاعات کامل و تحقیق دقیق پیش از شروع استیکینگ ارز دیجیتال و انتخاب ولیدیتورها پرداخت و تأکید داشت که این روش نیازمند درک دقیق توسط سرمایه‌گذاران است. به عبارت دیگر، استیکینگ ارز دیجیتال، به عنوان یک راه موثر برای افزایش داراییها و شرکت در حفظ امنیت شبکهها، به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا در دنیای دیجیتالی پیشرفت کنند.
