جک دورسی (Jack Dorsey) در اجماع فعالان ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که در حال کار بر روی یک چشم‌انداز جدید برای اینترنت است، چیزی که او آن را وب ۵ (Web 5) می‌نامد. این فناوری انقلابی در حال توسعه به گونه‌ای طراحی خواهد شد که به کاربران اجازه می‌دهد که خودشان کنترل داده‌های خود را در دست بگیرند و دیگر شخص واسطه یا ثالثی در کار نخواهد بود.
در اعلامیه وب ۵ جک دورسی آمده است: “ما به آینده‌ای غیرمتمرکز اعتقاد داریم که در آن مالکیت و کنترل بر امور مالی، داده‌ها و هویت شما در اختیار خودتان است. با قدم برداشتن به سمت این چشم‌انداز، زیرساخت‌هایی فراهم می‌شود که همه را قادر می‌سازد به اقتصاد جهانی دسترسی داشته باشند و در آن مشارکت داشته باشند.”
تکامل وب
بازوی بیت‌کوین بلاک یا به اختصار TBD نام گروه جک دورسی است که مشغول طراحی و توسعه وب ۵ هستند. این پروژه معتقد است که تکامل اینترنت افراد را در مرکز قرار می‌دهد. در اولین نسخه وب، بیشتر محتوا به شکل ثابت و بدون تغییر در انجمن‌ها و چت روم‌ها بود، اما با ظهور برنامه‌های متمرکزی همچون فیسبوک، وب ۲ ظهور کرد و کاربران توانستند در چنین شبکه‌های اجتماعی به شکل پویا‌تری با یکدیگر تعامل داشته باشند.
با استفاده از وب ۲، کاربران می‌توانستند در سراسر اینترنت ایجاد محتوا کنند و همان موقع آن را به اشتراک بگذارند. با اختراع بیت‌کوین و بلاک‌چین، فناوری جدیدی وارد دنیا شد که جهان را به سمت توسعه وب ۳ هدایت کرد. وب ۳ حول محور برنامه‌های غیرمتمرکز است و با هدف ایمن سازی داده‌ها و هویت کاربران در دست توسعه است.
در حالی که وب ۳ هنوز به عنوان فناوری غالب اینترنت جهانی تثبیت نشده است، جک دورسی معتقد است که در حال حاضر زمان آن برای تغییر فرا رسیده است. دورسی نام این تغییر را وب ۵ گذاشته است که بر روی بیت‌کوین ساخته می‌شود. بیت‌کوین قرار است مکانی باشد که داده‌های کاربران ذخیره می‌شود و نه یک برنامه غیرمتمرکز. نام وب ۵ از ادغام وب ۲ و به وب ۳ برگرفته شده است و این دلیل نبود وب ۴ را توجیه می‌کند.
در وب ۵ هیچ توکنی وجود ندارد
همانطور که گفته شد، وب ۵ بر روی بیت‌کوین ساخته خواهد شد و برای فعالیت به هیچ توکن دیگری نیاز نخواهد داشت. ایده وب ۵ استفاده حداکثری از بیت‌کوین است که در صورت موفقیت، نیاز به هر ارز دیجیتال دیگری غیر از بیت‌کوین را از بین می‌برد. مایک براک (Mike Brock)، مدیرعامل تیم TBD این موضوع که در فضای وب ۵ هیچ توکنی برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد را تائید کرد. او همچنین در ادامه گفت:
“به نظر می‌رسد برخی فکر می‌کنند که ما در مورد وب ۵ شوخی می‌کنیم و واقعاً روی آن کار نمی‌کنیم. من به شما قول می‌دهم که ما واقعاً در حال کار روی آن هستیم. بر خلاف وب ۳، وب ۵ واقعاً وجود خواهد داشت و قابل لمس خواهد بود.”
دورسی از اعلامیه براک حمایت کرد و گفت: “این احتمالاً بزرگ‌ترین کمک ما به توسعه فضای اینترنت خواهد بود. به تیم افتخار می‌کنم.” دورسی در مورد دیدگاه خود از فضای وب ۳ بی‌پرده سخن گفته است. او معتقد است که وب ۳ بدون توجه به ماهیت غیرمتمرکزی که دارد، متعلق به شرکت‌های سرمایه‌دار ریسک‌پذیر است که ماهیت غیرمتمرکز آن را به طور کامل نقض می‌کند.
واکنش جامعه ارزهای دیجیتال به وب ۵
جامعه ارزهای دیجیتال با شنیدن این خبر، شروع به ساخت جوک‌های مختلف کردند که وب ۴ کجا رفته است. رپر آمریکایی، اسنوپ داگ (Snoop Dog) هم نیز به این خبر واکنش نشان داد و به شوخی گفت که در حال حاضر بر روی وب ۶ کار می‌کند که کمی بعد تیم TBD به این جوک واکنش نشان داد و پاسخ داد: “عالیه، ما هم به توسعه وب ۵ ادامه می‌دیم.” با این حال، همه جوامع ارزهای دیجیتال این اعلامیه را یک شوخی در نظر نگرفتند.
پروژه‌های غیرمتمرکز بسیاری هستند که صرفاً بر پایه بیت‌کوین توسعه پیدا کرده‌اند و پروژه وب ۵ و ایده دورسی کاملاً جدید و تازه نیست. ویکتور ژانگ (Victor Zhang)، خالق توکن‌اسکریپت و بنیانگذار اسمارت‌توکن لبز گفته است: “وب ۵یی که جک دورسی می‌خواهد بسازد چیز جدیدی نیست. این ایده هنوز هم یک فریم ورک برنامه محور است و می‌توان آن را وب ۲٫۵ در نظر گرفت.”
مالتم دمیروس (Meltem Demirors) از صرافی کوین‌شرز (CoinShares) هم نیز به اعلامیه و صفحه معرفی آن در گوگل داک (Google Doc) واکنش نشان داد: “وب ۵ خیلی غیرمتمرکز در گوگل داک بهترین شوخی است که در این چند وقت اخیر دیده‌ام.” یکی از بنیناگذاران دیفای‌پالس (DeFiPulse) نیز گفت: “وب ۴ تجسم خیالی جک دورسی از شبکه لایتنینگ بر روی توییتر و سایر برنامه‌های وب ۲٫۰ است. وب ۵ تجسم خیالی جک دورسی از اتریوم در بیت‌کوین است.”
با این حال، به نظر می‌رسد که برخی از اعضای جامعه ارزهای دیجیتال بر این باورند که فناوری وب ۳ و وب ۵ می‌توانند در کنار یکدیگر فعالیت کنند. مت هوانگ (Matt Huang)، یکی از بنیانگذاران پارادیم، اعلام کرد که علاقه‌ای به شرکت در چنین بحثی را ندارد و گفت که درگیری‌های مرتبط به وب ۳ و وب ۵ باعث حواست پرتی می‌شوند.
مفهوم کلی وب ۵
مفهوم وب ۵ به طور کلی بر این باور بنا شده است که وب ۳ برای ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز کافی نیست. تیم TBD دلیل این باور خود را این‌گونه توضیح می‌دهد: “وب تبادل اطلاعات را در دسترس همه اعضای جامعه گذاشت، اما یک اصل کلیدی را فراموش کرد: هویت. ما برای ایمن کردن حساب و اطلاعات شخصی خود از صدها رمز عبوری که شاید نتوانیم به خاطر بسپاریم استفاده می‌کنیم. امروزه در وب، هویت و داده‌های شخصی افراد به مالکیت اشخاص واسطه و شخص ثالث در آمده است.”
وب ۵ قرار است از چهار مؤلفه کلیدی تشکیل شود که همگی حول محور تمرکززدایی و بیت‌کوین است. شناسه‌های هویتی غیرمتمرکز، دسترسی کامل صاحب هویت به اطلاعات خود، برنامه‌های غیرمتمرکز وب و SDK هویت مستقل است که مؤلفه‌های کلیدی وب ۵ محسوب می‌شوند. به طور کلی، وب می‌خواهد به یک پلتفرم غیرمتمرکز برای توسعه‌دهندگان تبدیل شود که ایده غیرمتمرکز را به درستی اجرا کرده است.
