میزان کارمزدی که یک شبکه بلاک‌چین برای ثبت تراکنش‌ها دریافت می‌کند و مقیاس‌پذیری آن، همواره یکی از چالش‌های اصلی دنیای رمزارزها است. هرکدام از ارزهای دیجیتال روش‌های متفاوتی را برای مقابله با این معضل درنظر گرفته‌اند؛ بیت کوین نیز برای بهبود سرعت تراکنش‌ها و کاهش کارمزد، از شبکه‌ای به نام لایتنینگ استفاده می‌کند.
هرکدام از شبکه‌های بلاک‌چین باتوجه به کاربردی که برای‌شان درنظر گرفته شده است، دارای ویژگی‌های به‌خصوصی هستند. طبیعی است که بررسی مطالب تخصصی در مورد این شبکه‌ها، امری دشوار باشد؛ اما قطعا با ساده‌سازی مطالب، میتوان به درک خوبی از آن‌ها دست یافت. اگر شما نیز در مورد شبکه لایتنینگ و جزئیات آن کنجکاو هستید، پیشنهاد می‌کنیم که ادامه این مطلب را از دست ندهید.
تعریف شبکه لایتنینگ بیت کوین
شبکه لایتنینگ یک پروتکل مقیاس‌پذیر لایه دوم برای بیت کوین و بعضی از رمزارزهای دیگر است. این شبکه با بهره‌گیری از کانال‌های پرداخت دوطرفه امن، این امکان را فراهم می‌کند که کاربران بدون نیاز به شبکه اصلی، تراکنش‌های خود را به انجام برسانند. باتوجه به این که این تراکنش‌ها خارج از زنجیره انجام می‌شوند، به تراکنش‌های off-chain معروف هستند.
داستان ابداع شبکه لایتنینگ بیت کوین
شبکه لایتنینگ نیز مانند هر تکنولوژی خلاقانه دیگر، چندین مرحله را پشت سر گذاشته تا به بلوغ حال حاضر خود دست یابد. داستان ابداع شبکه لایتنینگ را میتوان در مراحل زیر خلاصه کرد:
ایده اولیه
در سال ۲۰۱۵ دو پژوهشگر به نام‌های جوزف پون و تادئوس دریجا مقاله‌ای علمی را منتشر کردند که در آن به مفهوم ایجاد کانال‌های پرداخت خارج از زنجیره اشاره شده بود. شالوده اصلی شبکه لایتنینگ بیت کوین فعلی نیز بر اساس همین پژوهش است.
توسعه ابتدایی
در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ شرکت‌هایی مانند Lightning Labs، Blocksteam و ACINQ توسعه نمونه اولیه این شبکه را آغاز کردند و در همان ماه‌های اول توانستند به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنند.
راه‌اندازی آزمایشی
شبکه لایتنینگ در سال ۲۰۱۷ به‌صورت آزمایشی شروع به کار کرد و از توسعه‌دهندگان و علاقه‌مندان به این حوزه خواسته شد تا با آزمایش شبکه، مشکلات و باگ‌های احتمالی آن را شناسایی کرده و گزارش دهند. نتایجی که از این تست‌ها به‌دست آمد، برای گام‌های بعدی توسعه شبکه لایتنینگ بسیار کاربردی بودند.
راه اندازی رسمی
در سال ۲۰۱۸ شبکه لایتنینگ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد و قابلیت انجام تراکنش سریع با کارمزدی پایین را برای تمامی کاربران عرضه کرد. شبکه لایتنینگ از همان ابتدا پروژه‌ه‌ای تحقیقاتی بود و در حال حاضر نیز ارتباط تنگاتنگی با آخرین تئوری‌ها و یافته‌های علمی در حوزه بلاک‌چین‌ها دارد؛ به‌همین‌خاطر، طبیعی است که همواره آخرین تکنولوژی‌های روز در این شبکه به‌کار گرفته شوند.
مزایای شبکه لایتنینگ بیت کوین
هرکدام از تکنولوژی‌هایی که به شهرتی بالا دست پیدا می‌کنند، قطعا دارای مزایایی هستند که سایر تکنولوژی‌ها از آن‌ها بی‌بهره‌اند. شبکه لایتنینگ سه مزیت اصلی را ارائه می‌دهد که عبارت‌اند از:
کاهش ازدحام بلاک‌چین اصلی
یکی از مشکلاتی که جلوی استفاده از بیت کوین به‌عنوان یک سیستم پرداخت جهانی را می‌گیرد، مقیاس‌پذیری پایین آن است. بدین‌معنا که افزایش تعداد تراکنش‌ها باعث می‌شود مدت‌زمان مورد نیاز برای ثبت آن‌ها افزایش پیدا کرده و به تابعیت از آن، هزینه کارمزدها نیز بالا بروند. شبکه لایتنینگ تعداد زیادی تراکنش را از شبکه اصلی خارج کرده و به‌همین‌خاطر، فشاری که به آن وارد می‌شود کاهش پیدا می‌کند.
هنگامی که تراکنش‌های شبکه کاهش پیدا کنند، درخواست‌هایی که به ماینرها ارسال می‌شود نیز کاهش پیدا کرده و به پیروی از آن، کارمزدها نیز ارزان‌تر می‌شوند. علاوه‌براین، کاهش ازدحام شبکه باعث می‌شود که ثبت هر تراکنش با سرعت بیشتری صورت بگیرد.
باتوجه به نتایجی که برای کاهش ازدحام بلاک‌چین اصلی مطرح شدند، انجام تراکنش‌ها از طریق شبکه لایتنینگ، نه‌تنها دارای سرعت و کارمزد کم‌تری است، بلکه به افزایش سرعت و کاهش کارمزد شبکه اصلی نیز کمک می‌کند. لازم به ذکر است که تمامی این نتایج، به‌خاطر مقیاس‌پذیری بالای شبکه لایتنینگ بیت کوین حاصل می‌شوند.
افزایش حریم خصوصی
یکی از مهم‌ترین مزایای شبکه لایتنینگ بیت کوین، افزایش حریم خصوصی است. هنگامی که دو فرد یک کانال برای انجام پرداخت‌ها را ایجاد می‌کنند، تا زمانی که کانال بسته نشده باشد، هیچ اطلاعاتی به سمت بلاک‌چین اصلی ارسال نمی‌شود. فقط در صورتی اطلاعات ارسال می‌شوند که کانال بسته شده و فعالیت آن به پایان رسیده باشد؛ حتی در این موقعیت نیز فقط یک تراکنش نهایی در شبکه ثبت می‌شود که حاوی آخرین وضعیت کانال است.
یکی دیگر از ویژگی‌های شبکه لایتنینگ بیت کوین که به افزایش حریم خصوصی کمک می‌کند، این است که تراکنش‌ها از طریق چند گره مختلف به مقصد نهایی منتقل می‌شوند؛ بدین‌صورت، هیچکدام از گره‌ها اطلاعات کاملی از حجم تراکنش ندارند. علاوه‌براین، گره‌ها فقط میتوانند به اطلاعات گره قبلی و بعدی دسترسی داشته باشند و این امر سبب می‌شود که نتوانند مبدا یا مقصد تراکنش را تشخیص دهند؛ همچنین کاربران میتوانند با ایجاد کانال‌های مختلف، الگوی تراکنش‌های خود را به‌نحوی تغییر دهند که احتمال ردگیری آن‌ها به پایین‌ترین حد ممکن برسد.
امکان انجام تراکنش‌های خرد
شاید بتوان امکان انجام تراکنش‌های خرد توسط شبکه لایتنینگ را مهم‌ترین دلیل فراگیری آن دانست. شبکه لایتنینگ با بهره‌گیری از تکنیک‌هایی به‌روز، این قابلیت را فراهم کرده تا کاربران بتوانند تراکنش‌هایی با حجم پایین (حتی در حد چند ساتوشی) را با کارمزدی معقول به انجام برسانند. این ویژگی سبب می‌شود که شبکه لایتنینگ برای انجام کارهایی مانند پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای یا دونیت‌کردن بسیار مناسب باشد.
معایب شبکه لایتنینگ بیت کوین
با این که شبکه لایتنینگ بیت کوین یکی از پیشرفته‌ترین شبکه‌های بلاک‌چین محسوب می‌شود، اما همین پیشرفته بودن و بهره‌گیری از تکنولوژی‌هایی پیچیده، گاهی اوقات به‌عنوان معایب آن شناخته می‌شوند. مهم‌ترین معایب شبکه لایتنینگ بیت کوین به شرح زیر هستند:
نیاز به دانش فنی بالا
برای این که بتوان با شبکه لایتنینگ بیت کوین کار کرد، لازم است تا از دانش فنی بالایی برخوردار بود. استفاده از این شبکه برای کاربران عادی که از مهارت کافی برخوردار نیستند، به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود. داشتن درکی درست از ساختار شبکه، نحوه عملکرد کانال‌ها، نحوه مسیریابی تراکنش‌ها و آشنایی کافی با قراردادهای HTLC، از مهم‌ترین پیش‌نیازهای کار کردن با این شبکه هستند.
یکی از مسائلی که نیاز به داشتن دانشی کافی را به امری واجب تبدیل می‌کند، این است که بخش زیادی از فرآیند تامین امنیت تراکنش‌ها برعهده کاربران است. کاربران باید تراکنش‌های کانال خود را بررسی کرده و درصورت بروز هرگونه نشان از تقلب، به‌سرعت از نهایی شدن تراکنش جلوگیری کنند. کاربرانی که از دانش کافی در مورد شبکه لایتنینگ بیت کوین برخوردار نیستند، ممکن است به‌راحتی رمزارزهای خود را از دست بدهند.
مدیریت دستی کانال‌ها
برای انجام تراکنش‌های عادی بیت کوین، فقط کافی است که آدرس مقصد را عنوان کرد؛ اما انجام تراکنش با بهره‌گیری از کانال‌های شبکه لایتنینگ، کمی پیچیده بوده و نیاز به مدیریت دستی دارد. بدین‌صورت که کاربران باید همواره وضعیت کانال را رصد کرده و از کافی بودن نقدینگی آن‌ها اطمینان حاصل کنند. درصورتی که نقدینگی کافی نباشد، این امکان وجود دارد که تراکنش‌ها دچار تاخیر شده یا این که مسیریابی آن‌ها با اختلال مواجه شود. علاوه‌براین، نقدینگی کانال تا زمانی که فعالیت آن به پایان نرسد، قابل دسترسی نیست.
پذیرش عمومی پایین
شبکه لایتنینگ بیت کوین هنوز نتوانسته تا به پذیرش عمومی بالایی دست پیدا کند. مسائلی مانند پیچیدگی زیاد، تمایل کاربران عمومی برای استفاده از این کانال را کاهش می‌دهد. باتوجه به این موضوع، این امکان وجود دارد که در آینده و با ایجاد شبکه‌هایی ساده و غیر پیچیده، محبوبیت شبکه لایتنینگ بیت کوین باوجود تمامی مزایا، کاهش پیدا کند.
عدم پشتیبانی توسط همه کیف پول‌ها و صرافی‌ها
متاسفانه عدم پذیرش عمومی، باعث شده که بسیاری از کیف پول‌ها و صرافی‌ها نیز به این شبکه بی‌اعتنایی کرده و آن را پشتیبانی نکنند؛ به‌همین‌خاطر در بعضی از موقعیت‌ها، امکان استفاده از شبکه لایتنینگ وجود نداشته و باید راه حلی دیگری را پیدا کرد.
الزام اتصال دائمی به اینترنت
برای مدیریت یک کانال شبکه لایتنینگ بیت کوین، لازم است تا هر دو طرف کانال به‌صورت دائمی به اینترنت متصل باشند. چنین موضوعی می‌‌تواند استفاده از این شبکه برای کاربرانی که دسترسی دائمی به اینترنت پایدار ندارند را تحت تاثیر قرار دهد.
آیا میتوان آینده خوبی را برای شبکه لایتنینگ بیت کوین متصور شد؟
اگر شبکه لایتنینگ بیت کوین در آینده متدهایی برای ساده‌تر شدن فرآیند تراکنش‌ها را ارائه ندهد، ممکن است به محبوبیت خوبی در میان کاربران عمومی دست پیدا نکند. اغلب کاربران ترجیح می‌دهند تا حریم خصوصی ضعیف‌تری داشته باشند یا این که کارمزد بالاتری را برای تراکنش‌ها بپردازند؛ اما بتوانند با چند کلیک ساده، رمزارزهای خود را به آدرس مورد نظر منتقل کنند.
با این حال، چنین موضوعی دلیل بر حذف کامل این شبکه نیست. بعضی از کاربران به قابلیت‌هایی که شبکه لایتنینگ بیت کوین فراهم کرده است، احتیاجی جدی داشته و به‌همین‌خاطر، میتوان گفت که این شبکه حتی درصورت عدم ساده‌سازی، باز هم کاربران زیادی خواهد داشت.
جمع‌بندی
در این مطلب سعی کردیم تا به تشریح شبکه لایتنینگ بیت کوین پرداخته و مهم‌ترین ویژگی‌های آن را مورد بررسی قرار دهیم. این شبکه به‌خاطر تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای که دارد، همواره مورد توجه فعالان بازار رمزارزها بوده است. باتوجه به این موضوع، داشتن یک آشنایی کلی با نحوه کارکرد آن، برای داشتن درکی بهتر از بازار ارزهای دیجیتال و به‌طورکلی دنیای بلاک‌چین‌ها، امری الزامی است.
