صرافیهای غیرمتمرکز به عنوان یک نوآوری بزرگ در دنیای مالی و اقتصادی به سرعت به مرکز توجه جلب کرده‌اند. این فناوری نه تنها امکان انتقال ارزها و دارایی‌ها را به صورت مستقیم بین افراد بدون واسطه مرکزی فراهم میکند، بلکه امنیت و شفافیت در معاملات مالی را به سطح بالاتری ارتقاء می‌دهد. در این مقاله، به بررسی مفهوم و کارکرد صرافیهای غیرمتمرکز، اهمیت آنها در جهان مالی، و تأثیرات آنها بر اقتصاد و نظام‌های مالی معتبر جهانی می‌پردازیم. همچنین، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌هایی که این فناوری ارزشمند ایجاد کرده است، می‌پردازیم تا خوانندگان را با اهمیت این نوع صرافیها و آینده آنان آشنا کنیم.
تعریفی خلاصه از صرافی غیرمتمرکز
صرافیهای غیرمتمرکز، نوعی از صرافیها هستند که به کمک فناوری بلاکچین فعالیت میکنند و هیچ شرکت یا سازمان مرکزی ندارند. این نوع صرافیها به معنای واقعی کلمه "غیرمتمرکز" هستند. برای درک دقیق‌تر عملکرد صرافیهای غیرمتمرکز، نخست باید مشکلات و نقاط ضعف صرافیهای متمرکز را بفهمیم؛ این امر به ما کمک میکند بفهمیم چرا نیاز به صرافیهای غیرمتمرکز وجود دارد.
صرافیهای متمرکز تحت کنترل و مدیریت یک نهاد مرکزی قرار دارند، و این موضوع میتواند مشکلاتی را به وجود بیاورد، از جمله:
· صرافی متمرکز میتواند دارایی‌ها و ارزهای دیجیتال کاربران را به سرقت ببرد.
· ممکن است تحت تحریم‌ها قرار بگیرید و حساب‌های کاربری‌تان در صرافی مسدود شود.
· صرافیهای متمرکز به ریسک هک شدن توسط تخصصی‌ها برای دزدی دارایی‌ها و ارزهای کاربران معرض خطر هستند.
· ممکن است صرافیهای متمرکز قیمت‌ها را دستکاری کنند، که ممکن است به زیان کاربران منجر شود.
صرافیهای غیرمتمرکز به وجود آمده‌اند تا این مسائل را حل کنند. این نوع صرافیها از تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوش مصنوعی برای اجرای معاملات استفاده میکنند. کدهای منبع این صرافیها به صورت علنی قابل دسترسی هستند، به این ترتیب هر کسی میتواند عملکرد آنها را مشاهده کند. تعامل با صرافیهای غیرمتمرکز به وسیله اتصال کیف پول ارز دیجیتال شما به سیستم انجام میشود. این توضیحات به ما نشان می‌دهند که چرا صرافیهای غیرمتمرکز به عنوان یک پاسخ به مسائل امنیتی و شفافیت به موجودیت آمده‌اند.
روش کار صرافیهای غیرمتمرکز
صرافیهای غیرمتمرکز از تکنولوژی بلاکچین بهره می‌برند و از قراردادهای هوش مصنوعی برای ارتباطات استفاده میکنند. برای بهترین درک از نحوه عملکرد صرافیهای غیرمتمرکز، باید انواع آنها را بشناسیم و توضیح دهیم که چگونه عمل میکنند.
· بازارساز خودکار: برخی از دکس‌ها بر پایه بازارساز خودکار عمل میکنند. در این نوع از صرافیهای غیرمتمرکز، استخرهای نقدینگی وجود دارد و کاربران با افزایش سرمایه خود در این استخرها، سرمایه لازم برای انجام معاملات دکس را تأمین میکنند.
· دفتر سفارش: برخی دیگر از دکس‌ها از سیستم دفتر سفارش برای انجام معاملات استفاده میکنند. این دفاتر ممکن است به صورت آنچین یا آفچین اداره شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند تا از معاملات لوازمی بهره ببرند.
· تجمیع‌کننده نقدینگی: برخی دکس‌ها به عنوان تجمیع‌کننده‌ها عمل میکنند. این به معنای جمع‌آوری نقدینگی از چندین صرافی غیرمتمرکز و انجام سفارش‌های کاربران است. هدف اصلی این نوع دکس‌ها بهبود اسلیپیج و ارائه بهترین قیمت به کاربران است. در برخی موارد، تجمیع‌کنندگان به صرافیهای متمرکز متصل می‌شوند و از آنها سفارش‌های کاربران را تامین میکنند.
نقاط قوت صرافیهای غیرمتمرکز
صرافیهای غیرمتمرکز دارای مزایایی هستند که آنان را از دیگر صرافیها متمایز میکنند. در ادامه به چند نکته مثبت از صرافیهای غیرمتمرکز اشاره می‌کنیم؛
کنترل دارایی‌ها
شبکه‌های تجارت غیرمتمرکز یا DEXها، به عنوان تفاوت مهم با صرافیهای مرکزی در دنیای ارزهای دیجیتال، این امکان را فراهم میکنند که دارایی‌ها به صورت کامل در اختیار شما قرار گیرند. این واحدهای مالی به صورت غیرمتمرکز ذخیره می‌شوند و معمولاً توسط کاربران خود یا نرم‌افزار‌های مخصوص صرافی، به امانت گرفته می‌شوند.
احراز هویت
برای استفاده از یک صرافی غیرمتمرکز رمزارز، تنها چیزی که نیاز دارید، یک کیف پول از انواع کیف پول دیجیتال است و نیازی به احراز هویت و ارائه مدارک شناسایی ندارید. این امر به حفظ حریم خصوصی شما نسبت به صرافیهای متمرکز کمک میکند.
عوامل قانونی ممکن است در برخی موارد باعث این شود که برخی از DEXها خدمات خود را به کشورهای تحت تحریم ارائه ندهند. از این رو، پیشنهاد میشود با آی‌پی ایران به هیچ یک از این صرافیها متصل نشوید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
امنیت بالا
در چند سال اخیر، صرافیهای متمرکز به شدت هدف حملات و حمله‌های هکری قرار گرفته‌اند. با ایجاد یک صرافی غیرمتمرکز که بر اساس یک شبکه از کامپیوترها عمل میکند، امکان حمله به آنها بسیار کمتر میشود. اگرچه امکان ورود به این صرافیها وجود دارد، اما باید توجه داشت که به نسبت صرافیهای متمرکز، این حملات بسیار کمتر اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر، صرافیهای غیرمتمرکز نسبت به حملات هکری امن‌تر هستند.
متن باز بودن
کدهای یک صرافی غیرمتمرکز و همچنین کدهای قرارداد هوشمند یک دکس عموماً به صورت متن باز (Open Source) منتشر می‌شوند، که این به این معناست که همه افراد می‌توانند به آسانی به کدهای منبع پروژه دسترسی پیدا کنند و به تفصیل با ساختار و عملکرد صرافی یا دکس آشنا شوند. این امر به تمامی افراد اجازه می‌دهد که فرآیند کارکرد این پلتفرم‌ها را مطالعه و بررسی نمایند.
عدم محدودیت در خرید و فروش
در صرافیهای غیرمتمرکز، محدودیتی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال ندارید. در برخی از صرافیهای متمرکز، اگر حساب کاربری خود را تأیید نکرده باشید، ممکن است تنها تا سقفی معین مقداری رمزارز برداشت کنید. اما در مورد دکس‌ها، این محدودیت‌ها وجود ندارد و شما قادر به خرید و فروش بدون محدودیت و ارسال تعداد دلخواهی از سفارشات هستید.
نقاط ضعف صرافیهای متمرکز
در مورد دکس‌ها، باید به مسائلی همچون عدم تائید گسترده توسط عموم مردم، مشکلات مربوط به نقدینگی، محدودیت‌های ابزارهای ترید، نداشتن سیستم پشتیبانی مشتریان قوی، مقیاس پذیری محدود و کارمزدهای بیشتر معاملات توجه کرد. در ادامه به تفصیل به این نکات پرداخته خواهد شد.
کمبود نقدینگی و عدم مقبولیت گسترده
اگرچه حجم معاملات در برخی از دکس‌ها، از جمله یونی‌سواپ، به شدت در حال افزایش است، اما هنوز به میزان مورد علاقه و پذیرش صرافیهای متمرکز نرسیده‌اند. این موضوع منجر به کاهش تعداد مشتریان و کاهش نقدینگی میشود و همچنین مدت زمان لازم برای تسویه تراکنش‌ها نیز افزایش می‌یابد.
عدم داشتن ابزارهای پیشرفته برای ترید
برای تریدرهای حرفه‌ای، استفاده از صرافیهای غیرمتمرکز ممکن است گزینه مناسبی نباشد، زیرا اکثر این پلتفرم‌ها امکانات ترید پیشرفته را فراهم نمی‌کنند. استفاده از سفارش‌های معمولی و انجام معاملات الگوریتمی در محیط‌های غیرمتمرکز به چالش‌کشی می‌پردازد.
پشتیبانی ضعیف
پشتیبانی در دکس‌ها به شدت با پشتیبانی در صرافیهای متمرکز متفاوت است. در دکس‌ها، امکان ارتباط مستقیم با یک تیم پشتیبانی وجود ندارد و نمی‌توانید برای حل مشکلات تراکنش‌های خود پیام ارسال یا تیکت باز کنید. پشتیبانی در این پلتفرم‌ها به طور عمومی به سوالات عمومی پاسخ می‌دهد و مسائل عمومی را رفع میکند.
مقیاس پذیری کم
اگرچه صرافیهای غیرمتمرکز الگوی جدیدی در ترید ارزهای دیجیتال فراهم کرده‌اند، اما وابستگی به بستر بلاکچین میتواند معایبی مانند محدودیت‌های مقیاس‌پذیری را باعث شود. با افزایش تعداد کاربران، ممکن است به مشکلاتی مانند کاهش سرعت برخورده کنند. این مسئله به طور مستقیم به دکس‌ها نسبت داده نمی‌شود. بنابراین، اگر شبکه‌های بلاکچین توانایی حل این مسائل را داشته باشند، معایب مرتبط با DEXها نیز برطرف میشود.
کارمزد بالا
یکی از تفاوتهای مهم میان یک صرافی ارز دیجیتال متمرکز و صرافیهای غیرمتمرکز ارز دیجیتال، کارمزدهای معاملاتی است. در صرافیهای متمرکز، زمانی که معامله‌ای صورت می‌گیرد، تراکنش به شبکه بلاکچین ارسال نمی‌شود، بنابراین هیچ کارمزدی برای شبکه وجود ندارد. اما در DEXها ارز دیجیتال، موضوع کاملاً متفاوت است؛ زیرا تمام معاملات روی شبکه بلاکچین انجام میشود، به همین دلیل علاوه بر کارمزدهای داخلی DEX، کاربران باید کارمزد شبکه بلاکچین را نیز متقبل شوند.
نکته دیگری که باید در نظر گرفت، شبکه‌ای است که DEX روی آن می‌افتد. هر شبکه بلاکچین ممکن است کارمزدهای معاملاتی متفاوتی داشته باشد و کارمزدها ممکن است از یک شبکه به دیگری متغیر باشند. به عنوان مثال، کارمزد تراکنش‌های روی شبکه اتریوم به طور معمول بیشتر از شبکه‌های دیگری مثل BNB Chain یا پالیگان است.
قانون‌گذاری چه تاثیری بر صرافیهای غیرمتمرکز دارند؟
استقبال از صرافیهای غیرمتمرکز در پیشروی تنظیمات و افزایش نظارت بر صرافیهای متمرکز بیشتر میشود. دولتها در سراسر جهان نگران تأثیر قابل توجهی هستند که رمزارزها می‌توانند بر اقتصادهای ملی خود داشته باشند. با این حال، با وجود تعارض بزرگی که میان قوانین و مقررات واحدهای غیرمتمرکز وجود دارد، امکان کامل از بین بردن شبکه‌های غیرمتمرکز به نظر نمی‌آید. اما رهجویی می‌توانند دسترسی به پلتفرم‌های متمرکز را محدود کنند. به عنوان مثال، صرافی بایننس، بزرگترین صرافی جهان، اخیراً تحت فشار نظارتی قرار گرفته است و چندین کشور به تأخیر در تطابق با نظامی‌ها انتقاد دارند و بازرسی‌های خود را آغاز کرده‌اند.
در حال حاضر به نظر می‌رسد که صرافیهای متمرکز (CEX) به همکاری بیشتری با نهادهای قانون‌گذار علاقه دارند. این همکاری در نهایت ممکن است بر فعالیت‌های صرافیهای غیرمتمرکز تأثیرگذار باشد. صنعت بلاکچین و رمزارزها بیش از یک دهه است که با تمرکز بر تخصص از بین بردن واسطه‌های متمرکز و پیشرفت به سمت غیرمتمرکزی، در حال رشد است. این میتواند به جلب علاقه بیشتر کاربران به DEXها منجر شود.
با این حال، صرافیهای غیرمتمرکز نیز با چالش‌ها و محدودیت‌ها روبرو هستند. به عنوان مثال، آنها مکانیزمهای کافی برای جلوگیری از پولشویی و تطابق با الزامات احراز هویت KYC را فراهم نمی‌کنند. این مسائل میتواند مشکلات مهمی برای نهادهای نظارتی ایجاد کند، به خصوص اگر صرافیهای غیرمتمرکز به نهادهای اصلی برای معاملات رمزارزی تبدیل شوند.
جمع بندی
در مقاله مورد نظر، ما به بررسی صرافیهای غیرمتمرکز ارز دیجیتال پرداختیم. تفاوتهای مهمی میان صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز وجود دارد. در صرافیهای متمرکز، کاربران با تنظیمات معمولی و پشتیبانی بیشتر از قوانین و مقررات متعارف روبه‌رو می‌شوند. از طرف دیگر، صرافیهای غیرمتمرکز تأکید بر طراحی‌های بر پایه بلاکچین دارند که امکان انجام تراکنش‌ها بدون واسطه را فراهم میکنند. ما همچنین به اهمیت نظارت و تأثیر دولتها بر این دو نوع صرافی پرداختیم. در دنیایی که دولتها از تأثیر قابل توجه رمزارزها بر اقتصادهای ملی خود نگران هستند، نظارت‌ها و مقررات به اهمیت بیشتری افزوده شده‌اند. این نظارت‌ها به عنوان یکی از چالش‌های مهم برای صرافیهای غیرمتمرکز مطرح شده‌اند. در انتها، ما به مسائل و محدودیت‌های مرتبط با صرافیهای غیرمتمرکز اشاره کردیم. این مسائل شامل عدم وجود مکانیزمهای پیشگیری از پولشویی و نیاز به توسعه الگوی احراز هویت KYC میشود. در نهایت، این مقاله به نقش رو به افزایش صرافیهای متمرکز در جذب علاقه‌مندی کاربران به صرافیهای غیرمتمرکز پرداخته و نیاز به تعادل مناسب در این دو نوع صرافی تأکید میکند.
