اندیکاتورها، ابزارهایی حیاتی در مختلف زمینه‌های علمی، اقتصادی و اجتماعی هستند. آنها به ما امکان می‌دهند تا اطلاعات پیچیده را تجزیه و تحلیل کرده و مفهومی معنا دار از وضعیت یا روند مورد مطالعه استخراج کنیم. از آمار و اقتصاد تا علوم پزشکی و محیط زیست، اندیکاتورها نقش کلیدی در فهم بهتر و اتخاذ تصمیمات موثر دارند. در این مقاله، به تعریف اندیکاتورها، انواع مختلف آنان و کاربردهای گوناگون آنها خواهیم پرداخت. همچنین، به اهمیت استفاده صحیح از اندیکاتورها و چگونگی ساخت و تفسیر آنان می‌پردازیم تا مطالعه‌کنندگان محترم بهترین استفاده را از این ابزارهای ارزشمند برای تحلیل داده‌ها و اطلاعات خود ببرند.
تعریفی کلی اندیکاتور چیست؟
برای پاسخ به سوال اندیکاتور چیست در ابتدا باید بگوییم که اندیکاتورها به عنوان مجموعه‌ای از ابزارهای ریاضی و هندسی شناخته می‌شوند که به عنوان ابزارهای اساسی در تحلیل نمودارهای قیمتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ابزارهای تحلیلی می‌توانند به تحلیلگران در درک نقاط کلیدی تغییرات قیمتی یک دارایی یا حتی پیش‌بینی روند آینده کمک کنند.
اندیکاتورها به وسیله محاسبه انواع مختلف شاخص‌ها و پارامترهای مهم در قالب نمودارهای جدید، تحلیلگران را در پیگیری تغییرات قیمتی سهم‌ها یا دیگر دارایی‌ها یاری می‌دهند. این شاخص‌ها بر اساس فرمول‌ها و روابط ریاضی مشخصی محاسبه می‌شوند که تغییرات قیمتی و حجم معاملات را در نظر می‌گیرند.
در حقیقت، برای درک مفهوم اندیکاتورها و استفاده مؤثر از آنها، نیازی به حفظ فرمول‌های دقیق هر یک از اندیکاتورها نیست. بسیاری از اندیکاتورها، مانند اندیکاتور میانگین متحرک، با وجود پیچیدگی‌های احتمالی در محاسبات، اصولاً ساده‌تر از آنچه به نظر می‌آید، قابل فهم هستند. اصلی‌ترین نکته این است که بدانیم هر اندیکاتور چه معیاری را اندازه‌گیری می‌کند، چه اهمیتی در تحلیل دارد، و چگونه می‌توان آن را به عنوان یک ابزار مفید در تصمیم‌گیری‌های مالی بهره‌برد. درک این اصول اصلی، کلید موفقیت در استفاده از اندیکاتورها در تجارت و سرمایه‌گذاری است.
کاربردهای اندیکاتور چیست؟
همانطور که پیشتر در این مقاله و در سایت sciencedirect نیز اشاره شده، اندیکاتور، یک ابزار تحلیلی است که به صورت نموداری در تجزیه و تحلیل رفتار قیمتی سهام و دارایی‌های مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع مختلفی از اندیکاتورها وجود دارند و تحلیلگران حرفه‌ای با توجه به تخصص و تجربیات خود، معمولاً به تعداد محدودی از آنان اکتفا می‌کنند.
نمی‌توان به اطمینان گفت کدام یک از اندیکاتورها پیش‌بینی دقیق‌تری از تغییرات قیمتی سهام ارائه می‌دهند؛ اما هر تحلیلگر بر اساس توانایی تجزیه و تحلیل شخصی خود یا تجربیات کسب شده در بازار سرمایه، انتخاب می‌کند که با چه تعدادی از اندیکاتورها کار کند. این انتخاب معمولاً به عوامل متعددی از جمله استراتژی تجارتی، فرصت‌های بازار، و شرایط مالی فردی بستگی دارد.
انواع اندیکاتورها کدام‌اند؟
اندیکاتورها به عنوان راهنماهایی پیشرفته، می‌توانند دارای دسته‌های گوناگونی باشند. که به بررسی آنان در ادامه این مقاله خواهیم پرداخت.
اندیکاتورهای روندی یا روندنما
در نمودارهای قیمتی، روند با وجود تنوع‌های مختلف می‌تواند به سه صورت صعودی، نزولی یا نوسانی ظاهر شود. این تنوع در رفتار قیمتی بازارها، تحلیلگران را مواجه با چالش‌هایی متنوع می‌کند. از این رو، بهره‌گیری از شاخص‌ها و اندیکاتورها برای تشخیص و تحلیل روند، یکی از ابزارهای بسیار مهم در معاملات مالی است.
اندیکاتورهای روندنما در تحلیل تغییرات قیمتی بسیار کاربردی هستند و به تحلیلگران اطلاعات مفیدی را ارائه می‌دهند. این ابزارها به تحلیلگران کمک می‌کنند تا راحت‌تر جهت و قدرت روند را تشخیص دهند. یکی از معروف‌ترین اندیکاتورهای روندنما، اندیکاتور میانگین متحرک یا Moving Average است که احتمالاً با آن آشنایی دارید. همچنین، اندیکاتور باند بولینگر و اندیکاتور ایچیموکو نیز به عنوان اندیکاتورهای روندنما شناخته می‌شوند و در تحلیل‌های مالی از آنان بهره‌برداری می‌شود. این اندیکاتورها به تحلیلگران کمک می‌کنند تا ویژگی‌های روندی بازارها را بهتر درک کنند و تصمیمات موثرتری در معاملات مالی بگیرند.
اندیکاتور میانگین متحرک
مووینگ اوریج، یکی از برترین و محبوب‌ترین اندیکاتورهای مورد استفاده در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور به تحلیلگران این امکان را می‌دهد که روند یک دارایی را به راحتی تعیین کنند. نام این اندیکاتور نیز از عملکرد آن نشان‌دهنده است؛ به ازای هر دوره زمانی، میانگین قیمت دارایی را محاسبه کرده و نموداری از آن ایجاد می‌کند.
دو نمونه اصلی از مووینگ اوریج وجود دارد:
- اندیکاتور میانگین متحرک ساده (SMA): در این روش، میانگین قیمت‌ها در یک بازه زمانی به صورت مساوی در محاسبه میانگین در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، در محاسبه میانگین متحرک 20 روزه، قیمت 20 روز پیش و قیمت روز جاری هر دو به یک اندازه در نظر گرفته می‌شوند. این نوع میانگین متحرک را در اکثر برنامه‌های تحلیل تکنیکال به عنوان “SMA” می‌یابید.
- اندیکاتور میانگین متحرک نمایی (EMA): بر خلاف SMA، EMA به قیمت‌های اخیر وزن بیشتری می‌دهد. به عبارت دیگر، در محاسبه میانگین متحرک EMA 20 روزه، قیمت روز جاری نسبت به قیمت 20 روز پیش تر وزن بیشتری دارد. نیز، این نوع میانگین متحرک نمایی را در برنامه‌های تحلیل تکنیکال با عنوان “EMA” می‌یابید.
هر دو نوع میانگین متحرک به تحلیلگران کمک می‌کنند تا مسیر روندی دارایی را بهتر درک کرده و تصمیمات بهتری در معاملات مالی اتخاذ کنند. انتخاب بین این دو نوع بستگی به استراتژی و تجربه تحلیلگر دارد.
اندیکاتور باند بولینگر
باند بولینجر به بازار با نگاهی کاملاً متفاوت نظر می‌دهد و فرض اصلی این اندیکاتور این است که قیمت‌ها در بازار سهام به طور کاملاً تصادفی تعیین می‌شوند و هیچ تاثیری از مسائل سیاسی و اقتصادی و غیره بر روی آنها ندارد. برای پیش‌بینی قیمت سهام، از مفاهیم آماری مثل میانگین و انحراف معیار استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، با استفاده از این پارامترهای آماری، حداکثر و حداقل مقادیری برای نوسان قیمت‌ها در نظر گرفته می‌شود. این اندیکاتور فرض می‌کند که سهم با احتمال بیشتری در این محدوده نوسان خواهد داشت.
اندیکاتورهای نوسان نما
اندیکاتورهای نوسان نما، که به عنوان اسیلاتورها هم شناخته می‌شوند، جزو ابزارهای بسیار مؤثر تحلیل تکنیکال محسوب می‌شوند. این اندیکاتورها به ترتیب ورود به بازار و خروج از آن کمک می‌کنند و معمولاً به عنوان ابزارهای مهم برای تشخیص سیگنال‌های خرید و فروش بهره‌برداری می‌شوند.
اسیلاتورها یا اندیکاتورهای نوسان نما، شاخص‌های عددی هستند که بین دو سطح حداقل و حداکثر نوسان می‌کنند. این دو سطح به ترتیب به عنوان سطوح اشباع خرید و اشباع فروش شناخته می‌شوند. زمانی که قیمت به یکی از این دو سطح نزدیک می‌شود و از آن خارج می‌شود، سیگنال خرید یا فروش ایجاد می‌شود. یکی از مشهورترین اندیکاتورهای نوسان نما، اندیکاتور شاخص قدرت نسبی یا RSI است.
استفاده همزمان از اندیکاتورهای نوسان نما و اندیکاتورهای روند نما می‌تواند به تحلیلگران در تفسیر رفتار قیمتی سهم کمک بزرگی کند. به عنوان مثال، در یک روند صعودی، وقتی که اسیلاتور RSI از محدوده اشباع خرید خارج می‌شود، این می‌تواند نشان‌دهنده نزدیک شدن به پایان روند باشد و معامله‌گران ممکن است برای کاهش قیمت سهم آماده باشند.
اندیکاتور RSI
این اندیکاتور نیز یکی از اندیکاتورهای مفید در بازار سهام است که در دسته اسیلاتورها جای می‌گیرد. محدوده نوسانی این اندیکاتور همانند بسیاری از اسیلاتورها، در یک بازه خاصی تعریف می‌شود که در این مورد معمولاً از صفر تا ۱۰۰ می‌باشد. شاخص قدرت نسبی (RSI) تعیین‌کننده قوت بازار، به عبارت دیگر، توان خریداران نسبت به فروشندگان و برعکس است. از همین رو، با عنوان “شاخص قدرت نسبی” نیز معرفی می‌گردد.
اندیکاتور مکدی
اندیکاتور مکدی با مفهوم “همگرایی و واگرایی میانگین متحرک” است. این نام نشان‌دهنده نقش مهم میانگین متحرک در ساختار این اندیکاتور است.
مکدی از سه میانگین متحرک برای تجزیه و تحلیل روند قیمتی استفاده می‌کند. این سه میانگین متحرک شامل میانگین متحرک ۹ روزه، میانگین متحرک ۱۲ روزه و میانگین متحرک ۲۶ روزه می‌شوند. با استفاده از این سه میانگین متحرک، می‌توانید قدرت، جهت و شتاب یک روند صعودی یا نزولی را تشخیص دهید.
اندیکاتور استوکاستیک
اندیکاتور استوکاستیک نیز به مانند اندیکاتور RSI عمل می‌کند، با این تفاوت که در جایگاه سطوح 30 و 70، از سطوح 20 و 80 استفاده می‌شود. اندیکاتور استوکاستیک دارای دو خط مهم به نام‌های K% و D% است. خط D% از خط K% اهمیت بیشتری دارد و اغلب سیگنال‌های خرید و فروش از طریق این خط اعلام می‌شود.
اندیکاتورهای حجمی
در تحلیل بازار و سهام، همواره نه تنها تحلیل قیمت و زمان، بلکه حجم معاملات نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اندیکاتورهای مرتبط با حجم معاملات توانایی اندازه‌گیری جریان ورود و خروج نقدینگی به بازار بورس را دارند، و این اطلاعات برای تحلیلگران تکنیکال بسیار ارزشمند هستند. این اندیکاتورها به تحلیلگران کمک می‌کنند تا جریان پول در بازار را به دقت نظارت کنند و از آن بهره‌برند. این نظارت دقیق می‌تواند به پیش‌بینی بهتر روند بازار کمک کند.
یکی از نشانگرهای مهم حجمی، اندیکاتور حجم تعادلی یا OBV است که می‌تواند به عنوان نمونه از این دسته از اندیکاتورها نام برد.
دسته‌بندی اندیکاتورها بر اساس زمان
تقسیم‌بندی اندیکاتورها به منظور تحلیل بازار، به اساس معیارهای مختلفی امکان‌پذیر است. یکی از تقسیم‌بندی‌های مهم بر اساس زمان ترسیم اندیکاتورهاست که اندیکاتورها را به دو دسته پیشرو و پسرو تقسیم می‌کند.
- اندیکاتورهای پیشرو (Leading Indicators): این اندیکاتورها قادرند روند حرکت نمودار را پیش‌بینی کرده و برآورد خوبی از رفتار قیمتی سهم در آینده ارائه دهند. یکی از معروف‌ترین اندیکاتورهای پیشرو، اندیکاتور استوکستیک است. با این حال، نکته حائز اهمیت این است که از اندیکاتورهای پیشرو به تنهایی به عنوان منبع تصمیم‌گیری استفاده نشود، بلکه با دیگر شاخص‌ها و مؤشرها ترکیب شوند. این اندیکاتورها عمدتاً علائمی را برای تغییر روند بازار ارائه می‌دهند.
- اندیکاتورهای پسرو (Lagging Indicators): به عکس از اندیکاتورهای پیشرو، اندیکاتورهای پسرو به تأخیر در تحلیل نمودار حرکتی بازار معاملاتی دچار می‌شوند و عمدتاً به عنوان سیگنال‌های تغییر روند بازار مناسب عمل می‌کنند. با این وجود، استفاده از اندیکاتورهای پسرو به تنهایی نیز توصیه نمی‌شود، و باید به همراه سایر عوامل مانند الگوهای نموداری، حمایت‌ها و مقاومت‌ها، مورد بررسی قرار گیرند. در شکل زیر، یک نمونه از اندیکاتورهای پسرو را مشاهده می‌کنید.
تفاوت اندیکاتور و اسیلاتور چیست؟
در این بخش از مقاله “اندیکاتور چیست؟” به تفاوت‌های فاحش میان اندیکاتور و اسیلاتور می‌پردازیم؛ هرچند که در پاراگراف‌های پیشین به تفاوت‌های اساسی بین اسیلاتورها و اندیکاتورها پرداختیم. اکنون برای جمع‌بندی بهتر این تفاوت‌ها، یک نگاه دیگر به آنان می‌اندازیم. اسیلاتورها، نوعی از اندیکاتورها هستند که به عنوان اندیکاتورهای نوسان نما نیز شناخته می‌شوند. این نامگذاری در بسیاری از موارد به کار رفته و به عنوان مثال، اسیلاتور RSI به عنوان اندیکاتور RSI شناخته می‌شود. با این وجود، اسیلاتورها دارای سه تفاوت کلیدی با اندیکاتورها هستند:
- نمایش: اسیلاتورها در یک پنجره جداگانه از نمودار قیمتی نمایش داده می‌شوند، در حالی که اندیکاتورها بر روی همان نمودار قیمتی نشان داده می‌شوند.
- توانایی تشخیص واگرایی: اسیلاتورها قابلیت تشخیص واگرایی با نمودار قیمتی را دارند، در حالی که اندیکاتورها این قابلیت را ندارند.
- محدوده‌های اشباع خرید و فروش: اسیلاتورها با سطوح اشباع خرید و فروش شناخته می‌شوند و خروج از این محدوده‌ها می‌تواند سیگنال خرید یا فروش را فراهم کند.
اشتباهاتی رایج درباره اندیکاتورها
به طور کلی، افراد گمان می‌کنند که اندیکاتورها صرفاً اطلاعات گذشته قیمت را ارائه می‌دهند و نمی‌توانند تریدها را همراهی نمایند. در اینجا قصد داریم چند نمونه از اشتباهات رایج درباره اندیکاتورها را برای شما شرح دهیم.
پرایس اکشن از اندیکاتورها بهتر است
دو گروه اصلی از معامله‌گران وجود دارند: یک گروه اعتقاد دارد که اندیکاتورها بهترین ابزارهای موجود برای معامله هستند، و دیگر گروه فکر می‌کند که اندیکاتورها کاملاً بی‌فایده و گمراه‌کننده هستند و تنها برای تازه‌واردان به بازار ارزهای دیجیتال ابداع شده‌اند. واقعیت این است که هیچ‌کدام از این دو گروه به درستی مفهومی از پرایس‌اکشن (عملکرد قیمت) ندارند و نه از اندیکاتورها. اگر یک معامله‌گر ادعا کند که یکی از این دو گروه بهتر یا بدتر از دیگری است، احتمالاً مفهوم اصلی معاملات را درک نکرده است. اندیکاتورها و قیمت واقعی دقیقاً یکسان هستند. در واقع، اندیکاتورها داده‌های قیمت را دریافت می‌کنند، روی آنها تحلیل‌های ریاضی اجرا می‌کنند و سپس نتیجه را به گونه‌ای که به شما نمایش داده شود، بازنمایی می‌کنند. بنابراین، معتقدیم که انتخاب بین قیمت و اندیکاتور به معامله‌گر بستگی دارد و هیچ‌کدام بر دیگری برتری مطلق ندارد.
تاخیر اندیکاتورها بسیار بالاست
یکی از افرازهای رایج نادرست این است که اندیکاتورها تاخیر دارند و در مقابل قیمت تاخیر ندارد. به عبارت دیگر، بسیاری از معامله‌گران اشتباها فکر می‌کنند که اندیکاتورها معاملات گذشته را توصیف می‌کنند و قیمت ناگزیراً سریع‌تر عمل می‌کند. این نگرش اشتباه از دیدگاه تریدران ناآگاه است.
واقعیت این است که وقتی به یک نمودار قیمت نگاه می‌کنید، هم قیمت و هم اندیکاتورها اطلاعاتی از گذشته را ارائه می‌دهند. همچنین باید به یاد داشته باشید که هر چیزی که در سمت چپ نمودار قرار دارد، به معنای اتفاق‌های گذشته است و در فضای خالی سمت راست، رویدادهای آینده امکان‌پذیر هستند. از این منظر، پین بارها، الگوهای اینگالف (engulfing)، سقف‌ها و کف‌ها و سایر الگوها و نمودارها همگی در گذشته رخ داده‌اند. همین امر در مورد اندیکاتورها نیز صدق می‌کند. اندیکاتورها اطلاعاتی که روی نمودار قیمت قابل‌مشاهده است را دریافت کرده و از الگوریتم‌های محاسباتی برای نمایش آنها به شکل نمودارها و نشانگرها استفاده می‌کنند.
از این دیدگاه، می‌توان گفت که هم قیمت و هم اندیکاتورها هر دو با تاخیر عمل می‌کنند. اما اصلاً این مسئله مهم نیست. برای موفقیت در معاملات، شما باید بر اساس آمار و احتمالات معامله کنید و به دنبال اتفاقاتی باشید که احتمال رخداد آنها بیشتر است. این موضوع نه تنها برای قیمت، بلکه برای اندیکاتورها نیز صدق می‌کند.
پرایس اکشن نسبت به اندیکاتورها راحت‌تر است
وقتی بحث از «ساده نگاه کردن به بازار» مطرح می‌شود، برخی معامله‌گران به اشتباه تصور می‌کنند که تنها باید به پرایس اکشن (قیمت) توجه داشته باشند و دیگر ابزارها و اندیکاتورها نقش مهمی ندارند. آنها معتقدند که سیگنال‌های مشخصی در پرایس‌اکشن وجود دارد و اندیکاتورها فقط گنگ‌نگ می‌کنند. این نگرش نیز درست نیست.
اندازه کندل‌ها، نسبت‌ها میان اندازه بدنه کندل و طول شادوها، موقعیت‌هایی که از آنها کندل‌ها یا شادوها بلند ظاهر می‌شوند، نسبت‌ها میان کندل‌ها و رشد آنها، الگوها و لوها و نوع روند، از جزئیاتی هستند که تعیین می‌کنند پرایس اکشن یکی از رویه‌های معاملاتی است که برای موفقیت در بازار می‌تواند مؤثر باشد. این نوع معامله‌گران به تمرین و تسلط بالا در تحلیل حرکات قیمت نیاز دارند.
همچنین باید به یاد داشته باشیم که الگوهای پرایس اکشن بسیار به شرایط و موقعیت‌های بازار وابسته است. از سوی دیگر، معامله با اندیکاتورها می‌تواند مرزبندی و قوانین دقیقی داشته باشد که با ترکیب آن با پرایس‌اکشن می‌تواند به سیستم معاملاتی قوی‌تری منجر شود. اما متأسفانه بسیاری از معامله‌گران متعصب، این حقیقت را نادیده می‌گیرند و به دنبال راه‌های میانبُر برای موفقیت هستند که واقعاً وجود ندارند.
اندیکاتورها بازار را شلوغ می‌کنند
این انتقاد نیز کاملاً بی‌معنی است. برخی افراد تلاش می‌کنند به تریدرها تصویری از اندیکاتورها ارائه دهند که بیش از حد چشم‌گیر است و نمودار قیمت را پوشش داده است. آنها برای اطمینان از صحت نظرات خود معمولاً تصاویری زیبا ارائه می‌دهند که در آنها نمودار قیمت از اندیکاتورها پر است.
اما در واقعیت، شما باید تشخیص دهید که چگونه با سادگی و بهترین راه می‌توانید کار کنید. ممکن است شما یک معامله‌گر باشید که بدون اندیکاتور، احساس سردرگمی کنید، یا برعکس. برخی از معامله‌گران نیاز به دسترسی به اطلاعات بیشتری برای تحلیل قیمت دارند، مثل پیوت پوینت‌ها، میانگین متحرک، ماکدی یا استوکاستیک، و این هیچ گونه اشکالی ندارد. اما معامله گرانی که تمرکز آنها بیش از حد روی اندیکاتورها است، باید بدانند که تکنیک‌ها و الگوهای اندیکاتوری باید با شرایط و موقعیت قیمتی در پرایس اکشن همخوانی داشته باشد. به عنوان مثال، حرکت قیمت پس از یک دیورژانس در اندیکاتور، ممکن است تغییر مسیر داشته باشد. در دیگر موارد، روند یک اصلاح ممکن است به طور کند ادامه یابد یا در مناطق مختلف، قیمت ممکن است در جانبه‌های مختلف حرکت کند.
پرایس اکشن یک سیستم معاملاتی کامل است
مطمئناً، در گذشته بعضی از تریدرها تصمیم می‌گرفتند برای برخی از الگوها و شکل‌های خاصی که در بازار ایجاد می‌شد، عناوین و نام‌های خاصی تعیین کنند. این نام‌گذاری‌ها مانند حمایت و مقاومت، پین بار، فیبوناچی، الگوهای موج الیوت، الگوهای هارمونیک و دیگر موارد متنوع بودند و برای پیش‌بینی حرکات آتی قیمت مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما در واقعیت، اندیکاتورها نیز همان اطلاعاتی را که شما روی نمودار قیمت می‌بینید، دریافت می‌کنند و آن را به صورت متفاوتی به شما ارائه می‌دهند. اندیکاتورها از عددهای خاصی برای نمایش منحنی‌ها و نمودارها بر روی نمودارهای شما استفاده نمی‌کنند.
جمع بندی
این مقاله ابتدا به تعریف اندیکاتورها و نقش آنها در تحلیل بازار پرداختیم و سپس انواع مختلف اندیکاتورها را معرفی نمودیم. در این مقاله به اندیکاتورهای روندنما، نوسان نما، حجمی، و پیش‌بینی کننده پرداخته شده و هر یک از انواع اندیکاتورها بررسی شدند. علاوه بر این، به تفاوت‌ها و کاربردهای مختلف اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال اشاره کردیم. با مطالعه این مقاله، خوانندگان می‌توانند درک بهتری از نقش اندیکاتورها در تحلیل بازار داشته باشند و برای انتخاب اندیکاتورهای مناسب برای تحلیل‌های خود، از اطلاعات مفیدی بهره ببرند. توجه داشته باید که بهره‌گیری از أنواع اندیکاتورها نیازمند دانش و تجربه بالاست؛ نیاز است تا شما ابتدا یک استراتژی مکتوب داشته باشید و سپس از اندیکاتورها به عنوان ابزارهایی مکمل بهره بگیرید. در پایان پیشنهاد می کنیم ویدئوی زیر را هم که درباره آینده و گذشته ارزهای دیجیتال در ایران است و توسط مدیرعامل مجموعه سرمایکس در برنامه بیسیم بیان شده را مشاهده کنید.
